گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

پرنیان حامد: درباره حسین هنگ‌آفرین صد سال سکوت شده!

پرنیان حامد

در سال ۱۲۶۷ مجسمه ای از ناصرالدین شاه قاجار ساخته می‌شود که با اجرای سرود ملی که لومر ساخته بوده توسط همین ارکستر اجرا می‌شود. این سرود بر اساس یک منوئت فرانسوی ساخته شده است و در واقع لومر بخش هایی را به آن افزوده است. اولین بار که این سرود به چاپ رسیده است در مجله لو موند ایلوستر (Le Monde Illustre) و در بدو ورود ناصرالدین شاه به فرانسه بوده است.

این مجله با نقاشی های زیبایی این سفر را توصیف کرده و این سرود را در همان شماره چاپ کرده است. در همین سال یعنی ۱۸۷۳ میلادی وقتی ناصرالدین شاه به اتریش می‌رسد، یوهان اشتراوس قطعه‌ای که قبلاً ساخته بوده (به نام پرژن مارش) را در آنجا به او تقدیم می‌کند.

یک نسخه از پارتیتور این قطعه در کاخ گلستان نگهداری می‌شود و جالب اینجاست که در بالای این قطعه نام «سرود ملی ایران» نوشته شده است!

بعدها میرزارضاخان دانش یک شعر به زبان فرانسه روی این اثر می‌نویسد و برای آن زمان هم منطقی به نظر می‌رسد چون سرود ملی ایران آن زمانی اجرا شده است که شاه در حال مسافرت به کشورهای اروپایی بوده است و احتمالا می‌خواستند گفته های سرود را مردم اروپا بفهمند.

مسئله عجیب دیگری هم وجود دارد این است که در زیر تصویر نتی که از سرود ملی لومر وجود دارد مخفف نام او ام.آ.لومر نوشته شده است که ارتباطی با نام آلفرد ژان باتیست لومر ندارد.

البته قطعا این اشکال تایپی بوده است چون ما نام اصلی آن را می دانیم که آلفرد ژان باتیست لومر است… باز به حسین خان بپردازیم…
حسین خان قاجار در سن ۱۶ سالگی یعنی ۱۲۶۵ جزو ۲۴ دانشجویی بودند که در یک امتحان که مربوط به نغمه نگاری شرکت می کنند و جز افرادی بودند که در ارکستر سلطنتی ایران به سرپرستی لومر فعالیت می‌کردند.

در سال ۱۲۷۳ دوال از فرانسه به ایران می آید به این خاطر که استاد تخصصی سازهای زهی به خصوص ویولن در ایران حضور نداشته است.

در دوران مظفرالدین شاه گروه‌های مشروطه خواه شکل می‌گیرند و سعی می‌کنند مظفرالدین‌شاه را وادار به امضای فرمان مشروطه کنند. ایران در این دوران دچار هرج و مرج زیادی می‌شود. دو دختر امیرکبیر یکی همسر ظهیرالدوله و دیگری همسر مظفرالدین‌شاه بوده و بعد از او طلاق می‌گیرد و مادر حسین خان‌هنگ آفرین (معتضدی قاجار) از خاندان سلطنتی‌ای هستند که از مشروطه خواهان بودند و برای تحقق آن تلاش می‌کنند.

حضور این دسته از درباریان در صف هواداران مشروطه باعث باز شدن فضای ورود مشروطه‌خواهان غیر درباری به دربار و در نهایت اجازه شاه برای تحقق مشروطه می‌شود.

سفر مظفرالدین شاه در سال ۱۲۷۹ به اروپا اتفاق می‌افتد و در لیست افرادی که همراه ایشان بودند می‌توان به ظهیرالدوله، ابراهیم اعتماد دربار (جد اینجانب از طرف پدری) و ناصرهمایون دیده می‌شود. ناصرهمایون به عنوان موسیقیدان در این سفر همراه شاه می‌شود.

به دستور مظفرالدین شاه در ۲۹ خرداد سال ۱۲۷۹ هفت نفر به پاریس می‌روند برای چاپ یک سری نت که در بعضی منابع نام لومر آمده و در بعضی دیگر نام او در این هیات نیست.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است