گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به موسیقی محمدسعید شریفیان (۲)

در آثار برخی از آهنگسازان نظیر الگار، عوامل هویتی از مرحله داستان ها، تم ها، ریتم ها و… فراتر می روند. به گونه ای که هیچ یک از این عوامل به طور مشخص در آثار این آهنگسازان وجود ندارد ولی آثار آنها دارای روح ملی است. برای مثال آثار الگار بسیار ملی تر از وون ویلیامز که مبنای کارش را موسیقی فولکلور و دوران رنسانس انگلیس قرار داده بود به گوش می رسد.

دکتر شریفیان یکی از آهنگساز برجسته ای است که آثار وی مورد توجه مخاطبان علاقمند و اهل فن قرار گرفته است. وی دارای آثار متعددی است که عموما دارای هویت ایرانی است بدون اینکه عوامل موسیقایی ایرانی در آن به طور مشخص حضور داشته باشند.

در آهنگسازان این منطقه، نگاه غالب نگاهی ملودیک است. یعنی بیشتر این آهنگسازان تمهای محلی را مورد استفاده قرار داده، هارمونیزه کرده و نهایتا برای ارکستر تنظیم می کنند. گاهی ممکن است این شبهه پیش آید که هویت در این منطقه تنها با همین راه حاصل می شود اما علیرغم عدم استفاده دقیق دکتر شریفیان از مصالح موسیقی ایرانی با گوش کردن به آثار وی، متوجه روح ایرانی در کارهایش می شویم.

برای مثال در قطعه دوم

audio file

تصاویر روستایی برای پیانو

، فضای موسیقایی لرستان برای شنونده تداعی می شود با اینکه دکتر شریفیان از هیچ یک از تمهای لری در این قطعه استفاده نکرده است.

یا در ابتدای موومان عاشورا در خسوف فضایی

audio file

از چهارگاه را

می شنویم. در همین اثر در موومان اول،

audio file

کنترپوان چهار صدایی در همایون

به گوش می رسد.

در قطعه گرگانی نیز که مبنای کار ملودیهای فولکلور است، تنها چند میزان از این ملودیها به کار رفته است.
نکته مهم در آثار دکتر شریفیان این است هویت ایرانی در قالب یک موسیقی مستحکم، علمی و خلاقانه عرضه می شود که این موضوع برای تمام آهنگسازان بزرگ در طول تاریخ با اندیشه های متفاوت، یکسان است.

دکتر شریفیان با آگاهی از وجوه هویت اعم از هویت ملی، اعتقادی و فردی خود و به منظور ارتقا و رشد فرهنگ در همه زمینه ها، دست به خلق آثاری قوی با همچون آرش کمانگیر، خسوف زده که شنونده را با هویت سرزمینش آشنا کند.
دکتر شریفیان در عین حفظ هویت ملی، اعتقادی و فردی خود، با پذیرش و احترام به سایر انسانها از هر قوم و آیین و پذیرش هویت آنها، حتی از آنها نیز تاثیر می پذیرد، در حالیکه اساس هویت آثار خود را حفظ می کند. این نگاه و شیوه نگارش آثار موسیقایی، سابقهای طولانی در بین آهنگسازان بزرگ داشته. برای مثال بلا بارتوک، در نامه ای که در سن ۳۱ سالگی به اکتاوین بو (Octavian Beu) فولکلور شناس رومانیایی نوشته می گوید:
” ایده ای که از بدو آهنگسازی تا به حال راهنمای راستین من بوده است، برادری همه انسانها است. برادری تمام انسانها و تمام ملل علیرغم جنگها و منازعاتشان… و بدین خاطر است که من در عرصه آهنگسازی هیچ تاثیر یا الهامی را نفی نمی کنم. خواه ریشه آن اسلاو باشد، خواه رومانیایی و خواه عربی و غیره، به شرط آنکه خالص، تازه و سالم باشند.”

مفاهیم میهن، سرزمین، هویت، اعم از هویت فردی، ملی، اعتقادی و… ریشه های تنومند و مستحکمی است که سبب صلابت، قدرت، فروتنی، مهربانی و دوستی می گردد. انسان هویت باور هویت همه سرزمینها را می پذیرد و برای آن احترام قائل است. بنابراین تاثیرگزار می شود.

شریفیان با تکیه بر این ریشه و همچنین دانشی بین المللی و خلاقیتی بالا دست به خلق آثاری زده و می زند که به عقیده نگارنده می توانند به فرهنگ غنی موسیقی کلاسیک بیافزایند.

فرهاد پوپل

فرهاد پوپل

۱ نظر

بیشتر بحث شده است