پروانه های موسیقی ایران (۲)

۲- پروانه نمازی جعفری (معروف به پروانه نمازی) متولد ۱۳۱۰ در یکی از روستاهای آذربایجان بدنیا آمد و پس از مهاجرت به تبریز از سال ۱۳۲۴ به خوانندگی روی آورد ابتدا به اجرای ترانه های آذری پرداخت و شهرت بدست آورد سپس مورد توجه سرهنگ محمد شب پره قرار گرفت و آهنگهای آذری او را به فارسی برگرداند و از او خواست که فارسی بخواند با ترانه آن بام بلند که می بینی بام من است آغاز کرد و در سال ۱۳۳۲ با ترانه شبهای تهران ساخته مجید وفادار شهرتی بدست آورد و در سال ۱۳۳۵ آهنگ معروف مرا ببوس را برای اولین بار در فیلم اتهام ساخته رشید یاسمی که در خرداد ماه آن سال به نمایش درآمده بود اجرا کرد وی اولین کسی است که این ترانه را خوانده و بعدها حسن گل نراقی، ویگن و دیگران آنرا بازخوانی کرده اند.

بشنوید یکی از معدود آثار ضبط شده را از صدای موچول پروانه

آهنگ مرا ببوس بوسیله کمپانی نصرالله عشقی به روی صفحات گرامافون ۷۸ دور به بازار عرضه شد روی صفحه گرامافون نوشته – شماره کاتولک A 288 – مرا ببوس از فیلم اتهام – بانو پروانه آهنگ و ارکستر مجید وفادار – شعر هاله. وی خواننده رادیو نیز بود که به دعوت مجید وفادار در تهران مشغول به خواندن شد وی در اواخر سالهای دهه ۱۳۳۰ از خوانندگی کنارگیری کرد. آثارش در آرشیو رادیو نیز موجود است.

۳- خاطره پروانه- نام اصلی اش اقدس خاوری است. خاطره پروانه در خیابان شاهپور (وحدت اسلامی فعلی) میزیست و همسایه پروانه (موچول) بوده و در زمان فوت پروانه (موچول) ۴ ساله بوده. هیچگونه نسبتی با ایشان نداشته است نام خاطره پروانه را امیر جاهد شاعر و ترانه سرا برایش انتخاب کرد. امیر جاهد بعد از قمرالملوک وزیری تنها با ایشان کارکرد و بخشی از آثارش را به اجرا درآورد.

خاطره پروانه به شغل آموزگاری اشتغال داشت در سال ۱۳۳۶ برای تهیه آرم برنامه ای در رادیو مثنوی خواند استاد صبا پس از شنیدن این صدا او را تشویق به خواندن کرد و به شاگردی استاد صبا درآمد از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۶ ش در ارکستر فرهنگ و هنر بود و خواننده رسمی در ارکستر شماره ۷ بود که به رهبری عبدالله جهان پناه بود.

از جمله آثارش سروش آسمان – آن شب- ساخته محمد حیدری و به یاد استاد صبا ساخته تجویدی است. وی در برنامه گلها نیز چند اثر اجرا کرده است. خاطره پروانه داستان نویس حرفه ای بود و سه جلد کتاب به نام کاردل-کرشمه ساقی- لالایی زندگی به رشته تحریر درآورد که انتشارات امیرکبیر آنرا به چاپ رساند. آقای اسکندانی همسرش در سال ۱۳۶۸ فوت می نماید از خاطره پروانه سه پسر و یک دختر باقی است. پسرش جمشید اسکندانی مترجم و نویسنده است. خاطره پروانه در سال ۱۳۸۸ فوت کرد. آرامگاهش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا است.

منابع و ماخذ

تاریخ موسیقی ایران حسن مشحون جلد ۲ صفحه ۶۹۰

تصنیفها- ترانه ها و سرودهای ایران زمین- صفحه ۱۶۲ – سعید مشکین قلم

زنان موسیقی ایرانی – صفحه ۲۲۷-۲۰۱ توکا ملکی

فصلنامه خانه موسیقی