گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ایران در کشاکش موسیقی (۱)

مقاله ای که پیش رو دارید، نوشته ای است از آهنگساز پیش کسوت موسیقی ایران، حسین اصلانی. این آهنگساز که امسال ۸۱ ساله می شود، سالهاست در کشور آمریکا اقامت دارد؛ حسین اصلانی در سال ۱۳۳۶ به هنرستان موسیقی در رشته موسیقی کلاسیک راه می یابد و از محضر استادانی چون: تاتیانا خاراتیان در نوازندگی پیانو، فریدون فرزانه برای تئوری و سلفژ و هوشنگ استوار در دروس هامونی، ارکستراسیون و آهنگ سازی بهره می برد. وی در یکم فروردین ۱۳۵۱ با مهاجرت به آمریکا تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی ارشد رشته آهنگسازی موسیقی معاصر و ارکستراسیون نزد اساتیدی همچون پروفسور دیری جان مایزل و پروفسور جول توم در دانشگاه پرچس سونی ادامه می دهد.



ایران در کشاکش موسیقی


از بدو رشد شکل و شمایل انسان و بنا به اکتشافات انجام شده، حتی پیش از ظهور کلام، انسان همواره با موسیقی رابطه تنگاتنگی داشته و تا امروز نیز دارد. بین ۱۲۵۰-۱۴۰۰ قبل از میلاد مسیح، بابلیان اولین بار فواصلی را بوجود آوردند، نامش نهادند، نوشته های موسیقی در شهر تجاری بنام یوراگیت در ساحل سوریه به نام اشعار حوریان، بعدها کاوش شد که سرودی مذهبی است برای نیکال همسر خدای ستاره ماه؛ ترجمه نوشته های این نوع موسیقی بسیار دشوار بود.

به هرحال به جایی می رسیم که به این نتیجه می رسیم که: “وقتی‌ سخن از گفتار بازمی ماند، موسیقی آغاز می گردد.” سرود گاتها در عصر مادها، موسیقی در معابد بابلی، آشوری، زرتشتیان ایران و به تدرج کلیساهای ارتدکس یونان، اروپای شرقی و غربی به شکوفایی رسید از طریق موسیقی، پیام گیرا و رساتر شد.

نا گفته نماند بنا بر اسناد تاریخی، خنیا گری موسیقی ایران به سه شکل: درباری، بزمی، مذهبی و نظامی در زمان هخامنشیان رایج بوده و نوازندگان و هنرمندان در اختیار دربار، ابزاری برای سرگرمی بودند و ظاهرا آنچنان ارج و قربتی نداشتند.

در دربار هخامنشیان خوانندگان و نوازندگان کشورهای تابعه مانند مصر و بابل اقامت داشتند، در تاجگذاری داریوش سیصد و شصت خواننده و نوازنده دختر از نقاط مختلف ایران نقش درخشانی داشتند؛ بعد از شکست داریوش سوم، سیصد و بیست تن از این دختران آوازه خوان بدست اسکندر مقدونی اسیر شدند.

هجوم وحشیانه و خانمان برانداز اعراب در سال ۶۳۷ میلادی به همراه قتل و غارت تاراج تمدن و هنر ایران در دوران ساسانیان، هنرمندان بویژه موسیقیدانان و نوازندگان به همراه مردم سیه روز به آوارگی و سرخوردگی شدید دچار شدند… کیست نداند تازیان با ما چه کردند….

با روی کار آمدن شیوه اسفبار حکومتی عقب مانده از نظر فرهنگ موسیقی، کشورمان ایران از آغاز فتح تا قرن ها بعد از پایان خلفای راشدین که اجرای موسیقی را به کلی ممنوع کرده بود، این هنر منکر شناخته می شود و نهی می گشت.

در تاریخ طبری آمده است، دو دختر خواننده و نوازنده به این ترتیب مورد مجازات قرار گرفتند که دست هایشان را بریدند و دندان هایشان را کشیدند که نه بخوانند و نه بنوازند.
تیموریان در آغاز مانند مغولان کاری جز کشتار و نابودی فرهنگ و ادب ایران را نداشتند، چنانکه در آغاز سلطنت شان سه نفر از موسیقیدانان آن عصر را به دار آویختنند.

همچنین آمده است که شاه تهماسب یکی از موسیقیدانان زمان خود را که معلم پسرش سلطان حیدر میرزا بود به دار آویخت و دستور قتل کلیه نوازند گان و خوانندگان را صادر نمود.

در این دوره چون موسیقی دانان جان خود را در خطر می‌ دیدند از هنر دست کشیدند و یا هنر خود را مخفی می کردند، در نتیجه موسیقی به دست یهودیان که ارزشی برای توهین و تعصب موسیقی قائل نبودند افتاد و در کنار آنها کسانی به این هنر پرداختند که مقام منزلت آنرا درک نمی کردند در نتیجه موسیقی به صورتی مبتذل به قهقرا کشیده شد.

حسین اصلانی

حسین اصلانی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است