گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۴)

در این دوره وضعیت موسیقیدانان بسیار بهتر شد. خسرو پرویز بزم ها و مجالس بسیاری داشت. در حجاری طاق بستان در کرمانشاه یک شکار به تصویر کشیده شده که تعداد زیادی چنگ، موسیقار، دف های چهارگوش، شیپور، نی، سازهای کوبه ای و یک نفر در حال دست زدن را نشان می دهد. چنگ های مثلث و افقی در این دوره بسیار رایج بوده است.

موسیقی ساسانیان نتیجه موسیقی های دوره های قبل بود و چون حکومت داری ثبات و قدرت بود پیشرفت بیشتری هم می کند. از متن های مهم این دوره خسرو قبادیان و ریدک اطلاعات مهمی حاصل می شود. گفتگوی خسرو پرویز با ریدک که غلامی تحصیلکرده بود بسیار جالب توجه است. ریدک اصفهان و نهاوند را آهنگ هایی زیبا معرفی می کند.

در منظومه خسرو و شیرین نظامی به بزم های خسروپرویز اشاره می شود و از باربد و نکیسا و سرکیس و آزاده چنگی نام برده می شود. روی ظرف های سفالی این دوره تصویر بهرام گور و آزاده چنگی سوار بر شتر دیده می شود. بهرام گور دوازده هزار لولی یا لوطی یا کولی را از هند به ایران می آورد تا برای مردم عامه موسیقی اجرا کنند.

این نشان دهنده توجه ایشان به موسیقی خارج از دربار بود. باربد برای هفت روز هفته، هفت خسروانی و برای سی روز ماه سی لحن و برای ۳۶۰ روز سال ۳۶۰ دستان میسازد. ساز عود ساز مرجع بود و دستان بندی بر اساس عود بوده است.

شاهنامه فردوسی درباره این دوران سروده شده است. او به دربار ساسانیان اشاره می کند و به کرات به موسیقی رزمی میپردازد. در شاهنامه به خسروانی های باربد اشاره می شود.
بوق در جنگ یعنی اولین نفر کشته شد! شیپور یعنی آغاز جنگ و تبیره برای استقبال از یک بزرگ و…
ساسانیان اسلام را نمی پذیرند و وارد جنگ می شوند. یزدگرد سوم شکست می خورد و ایران وارد دوره جدیدی می شود.

ورود اسلام به ایران

خلفای راشدین (۱۱-۴۱ ق)

موسیقی این دوره را زیر مجموعه موسیقی عرب قرار می دهیم. عده ای مسلمان می شوند، عده ای ظاهرا مسلمان می شوند و عده ای به اسارت در می آیند. به موزیسین های برده «موالی» می گفتند. عرب ها موسیقی را کار زشت و سخیفی می دانستند. موسیقی توسط برده های غیر عرب (موالی) اجرا می شد. هر چه از اسلام گذشت جدیت موسیقی کمتر شد. موسیقی مذهبی و آیینی از بین رفت. موسیقی زرمی هنوز وجود داشت که به آن رجز خوانی می گفتند.

ساربان ها برای نظم دادن به حرکت شترها آهنگ هایی به نام حدی می خواندند. اگر با اسب حرکت می کردند حبا می خواندند. ریتم های تندتر را نصیب می نامیدند. موسیقی دو طرفه ای هم بوده که ساربان و سوار با هم می خواندند به نام غنا الرکبان.

مسعود پورقریب

مسعود پورقریب

۱ نظر

بیشتر بحث شده است