شهاب منا

در گوشۀ نهم به آکوردشناسی می‌پردازد و اصطلاح «جمع» را که در نوبت اول و سوم برای مُد به‌کار برده بود («ترتیبی از نغمات که تألیف لحنی از آنها می‌شده است (زمینه)») اینجا معادل آکورد به‌کار می‌برد و به بررسی آکوردهای سه‌صدایی (جموع ثلاثی) می‌پردازد.

در گوشۀ اول دو نوع نت‌نویسی قدیم و جدید، شامل حروف تهجی (نت‌نویسی الفبایی) و حروف نقطه (نت‌نویسی «حامل» یا به لسان او «مصدره») را براساس دو کلید سُل و فا، معرفی می‌کند.

پروانۀ اول، مبحث «ایقاع»، تلخیص و قیاسی است از مطالب مربوط به وزن در رسالات دورۀ اسلامی که در چهار پرده تنظیم شده است: در پردۀ اول پس از تعریف ایقاع به معرفی سه رُکن عروضی (سبب، وتد، فاصله) و دو نوع ایقاع مُوَصَّل و مُفَصَّل با دسته‌بندی‌های فرعی هریک می‌پردازد و ادوار ایقاعی عرب (انواع ثقیل، رمل، هزج، فاختی) را معرفی می‌کند. در پردۀ دوم هشت دور ایقاعی متداول در زمان عبدالقادر مراغی (ثقیل، خفیف، چهارضرب، تُرکی اصل، مخمّس، راه‌کرد، رَمَل، هزج) را معرفی می‌کند. در پردۀ سوم پنج دور اختراع  عبدالقادر مراغی (ضرب فتح، دور شاهی، قُمریه، ضرب جدید و دور مأتین) را شرح می‌دهد و در پردۀ چهارم به مبحث «دخول در تصانیف» که به شروع ملودی از ضرب چندمِ دور ایقاعی مربوط است می‌پردازد.

نوبت اول با «درآمد»،‌ مشتمل بر پنج «پایه» دربارۀ واژۀ موسیقی، تاریخ موسیقی، تأثیر موسیقی و غنا، و در موضوع و تحدید (حوزۀ شمول) علم موسیقی آغاز می‌شود. پس از آن، متن اصلی در سه نغمه مشتمل بر چهل‌ونُه گوشه (قسمت) ارائه می‌شود: نغمۀ اول (گوشه‌های ۱ تا ۱۹) که با تعریف صوت و پیدایش اصوات شروع شده با مباحث مختلفی دربارۀ ارتعاشات («اهتزازات») در جامدات ادامه می‌یابد. نغمۀ دوم: «در اهویۀ مقروعه» (گوشه‌های ۲۰ تا ۳۳) به ارتعاش صوت در هوا اختصاص دارد و طی آن در گوشه‌های ۳۱ و ۳۲ به بررسی حنجره و گوش نیز پرداخته است.

معرفی سه مجلد مجمع‌الادوار، تألیف و تتبع مهدی‌قلی هدایت، با بازنویسی شهاب مِنا که به‌تازگی توسط نشر خُنیاگر منتشر شده است.