گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

کیوان پهلوان

Posts by کیوان پهلوان

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۷)

لطفی با انتقاد از عدم معرفی دست اندر کاران ساخت دو تصنیف معروف انقلابی آورده است: «در بیشتر خبرهای روزنامه‌ای و سایت‌ها و وبلاگ‌ها، تصنیف «ایران ای سرای امید» به نام شجریان رقم خورده است. نه از شاعر آن و نه از سازنده و سرپرست و معرف آن به رادیو و تلویزیون خبری هست. برای مثال اگر اشتباه نکنم، پارسال یا دو سال پیش این اثر به عنوان بهترین اثر از طرف رادیو و تلویزیون شناخته شد و برای آن جایزه تعیین کردند؛ اما هرگز اعلام نکردند که این اثر متعلق به اینجانب است. دو سال پیش باید ایشان به آقای ضرغامی و یا رادیو و تلویزیون و مطبوعات که راجع به آن نوشتند می‌گفتند که این اثر متعلق به ایشان نیست و کل آلبوم «چاووشِ شش» را ایشان به موسسه شیدا فروخته اند!»

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۶)

در سال ۱۳۸۸ بعد از اتفاقات انتخابات ریاست جمهوری و حوادثی که بوجود آمد، صدا و سیما بدون اجازه صاحبان اثر و انگیزه ساخت آثاری که محمدرضا شجریان خوانده بود، دست به ساخت کلیپ هایی در چارچوپ خواست خود بر روی این آثار زد که این موضوع به شدت شجریان را آزرده خاطر کرد و به اعتراض واداشت. شجریان درخواست کرد که این آثار از صدا و سیما پخش نشود. مسئولان صدا و سیما هم سرباز می زدند؛ نهایتا او درخواست جدی کرد تا آثارش به کلی در صدا و سیما پخش نشود به جز دعای ربنا. صدا و سیما نیز چنین کرد اما به تلافی، دعای ربنا که سال ها مردم با شنیدن آن لذت می بردند را نیز حذف کرد.

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۵)

بعد از ضبط تصنیف داروگ از همکاری لطفی و شجریان تداوم یافت و برنامه ای از آنها در جشن هنر شیراز برگزار شد. شجریان گرایش سیاسی خاصی نداشت ولی محمدرضا لطفی که دیدگاه چپ داشت؛ لطفی می گفت: وقتی در زمین های زراعی پدر سختی کار کارگران و رعیت ها را می دیدم، بیشتر به ستمی که به آنها می رفته توجهم جلب شد و دیدگاه های سوسیالیستی در ذهنم تقویت شد.

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۴)

قبل از اینکه زندگی هنری شجریان را ادامه بدهم به نقش مهم محمدرضا لطفی و سایه در پر رنگ شدن زندگی هنری و موسیقایی شجریان می پردازم؛ لطفی در دی ماه ۱۳۲۵ در گرگان متولد شد؛ یعنی ۶ سال کوچکتر از شجریان بود. پدرش هم آواز می خواند و تار می نواخت البته نه حرفه ای. پدر و مادر لطفی هر دو معلم بودند. پس از چند سال پدر معلمی را رها کرد و به کشت و زراعت و تجارت روی آورد. پدر لطفی اصلا خلخالی بود و تمام خانواده ی پدر در خلخال بر اثر بیماری وبا از دست رفتند و او ناچار شد به رودسر برود و با یکی از اقوامش زندگی کند.

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۳)

در سال ۵۲ شجریان نزد عبدالله دوامی می رود و ردیف آوازی اش و شیوه های تصنیف خوانی را از وی می آموزد. شجریان خودش را نمی خواست فقط در بند و چارچوب آواز قرار دهد. اگر به برنامه‌های گلها دقت کرده باشید، مردها در میان برنامه های تصنیف یا ترانه، آواز می خواندند و خانم ها اول و آخر برنامه ترانه و تصنیف می خواندند. پس عموما زنان تصنیف و ترانه خوان بودند و مردان آوازخوان.*

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۲)

او قطعا می خواست آواز و تخصص موسیقی ردیف دستگاهی خود را گسترش دهد. سعی کرد تا با بزرگان موسیقی آن زمان آشنا شود. اولین بار با احمد عبادی آشنا شد. در همان سال در کلاس های آواز اسماعیل مهرتاش شرکت کرد. اسماعیل مهرتاش در سال های ۴۰ و ۵۰ نقش بسیار مهمی در تربیت موسیقی دانان برجسته ایفا کرد. وی جدای از تدریس موسیقی ردیف دستگاهی ایران، یکی از کارهای مهمی که انجام داد روی ترانه های ریتمیک و بزمی تهران با عنوان ترانه های شادمانه تهران کار کرد و شاگردانی را در این زمینه تربیت نمود که هنوز هم یکی از یادگارهای او یعنی محمد منتشری زنده و سلامت است و از بهترین راویان همان ترانه هایی هستند که مهرتاش تنظیم کرده و آموزش داده است (او با همکاری موسسه موسیقی آوای باربد بخشی از این آثار را به شکل سی دی نشر داد)؛ همینطور مهرتاش شاگردان خوب دیگری مثل برادران وفایی را هم تربیت کرد که آثاری از آنها نیز باقی مانده است.

محمدرضا شجریان که بود و چه کرد؟ (۱)

دوست عزیزم دکتر فرزاد صالحی پیش از درگذشت استاد شجریان سئوالاتی را از من درباره فعالیت و زندگی این استاد از من پرسیده بودند که پاسخ به هر قسمت گفتگوی زیادی را می طلبید، گمان کردم از طریق این نوشته می توانم بهتر به ابعاد شخصیتی و هنری این استاد فقید بپردازم.

بیشتر بحث شده است