راضیه جیران زاده

وی به صورت کلی مجموعه مطالعات و اندازه‌گیری‌هایی که در زمینه فواصل در موسیقی دستگاهی ایران در دوران معاصرانجام شده است‌، به دو دسته قابل گروه بندی است. دسته اول به طبقه‌‌بندی فواصل و انواع کلی آن پرداخته و حاوی اندازه گیری های دقیق و آزمایشگاهی نیستند و احتمالا برخی از اعداد به دست آمده حاصل مقایسات تئوریکی هستند مانند: وزیری، طلایی، حجتی و دسته دوم با نگاه تجربی و آزمایشگاهی به اندازه گیری انواع فواصل پرداخته اند مانند: برکشلی، فرهت، دورینگ، مولانا و اسکویی‌زاده که تمام ایشان تنها به ارائه فواصل اکتفا کرده‌اند. در این مجال تنها ایده گام بالقوه توسط وزیری را به عنوان شاخص این مکتب بررسی می کنیم.

صفی‌الدین به عنوان بنیان‌گذار این مکتب، نظم نوینی در مبانی نظری موسیقی سرزمین های اسلامی ایجاد کرد. دستان بندی عود نزد ایرانیان و اعراب تا ظهور صفی الدین مبداء گام بالقوه است و هدف غایی صفی الدین به عنوان پایه گذار این مکتب اصلاح مواضع بی قاعده پرده وسطی بوده است و بر اساس تنبور خراسانی گام بالقوه ۱۷ نغمه ای خود را معرفی کرد، گامی که متشکل از لیما و کما است.

فارابی مبانی و روش تشریح موسیقی را از یونان باستان وام گرفته و برای توضیح سیسمتم موسیقایی زمان خودش وتر واحده را براساس نسبت های ریاضی توضیح می دهد و مشخص می‌کند که چه نسبتی از سیم چه فاصله‌ای دارد.

بنا بر گفته محسن حجاریان درباره مکتب اسکولاستیک:«با فروپاشی سلطه ساسانی، پاره‌هایی از عناصر موسیقی ایرانی، چه از نظر تئوریک و چه از نظر اجرایی، به دمشق و بغداد انتقال یافت. مکتب اسکولاستیک بغداد یا مکتب مدرسی (۳-۷ هجری قمری) با بهره‌گیری از تئوری موسیقی یونان باستان برای تشریح موسیقی، به همت موسیقیدان برجسته چون الکندی و ابن المُنَجم و فارابی و ابن سینا پایه گذاری شد» (حجاریان ۱۳۹۳).