وزن خوانی یادیاری وکاربرد آن در موسیقی (۴)

وزن خوانی واژگانی ارشد طهماسبی

ارشد طهماسبی ، محقق و نوازنده معاصر ، مدلی دیگر (همانند سیستم افاعیل و اتانین) در حیطه وزن خوانی یادیاری برای ترجمه وزن موسیقی به زبان فارسی ، ابداع کرده است. در این مدل بر اساس ۴ نوع هجا در زبان فارسی ،پایه واژه هایی معادل تعدادی از الگوهای ریتمیک ابداع شده است. او همچنین فواصل زمانی موسیقی ( سیاه ، چنگ ، …. ) را به عنوان هجاهای موسیقی فرض کرده است و طبق یک محاسبه آماری دولاچنگ را که فراوانترین فاصله زمانی کوچک در موسیقی ریتمیک ایرانی است مبنا قرارداده است. ۴ نوع هجا ازنظر طهماسبی عبارتند از :

کوتاه ، به عنوان واحد ، مانند : رُ …… کشش موسیقایی مرتبط : دولاچنگ

بلند ، دو برابر کوتاه ، مانند : را ، طا ، یون ، هان …… کشش موسیقایی مرتبط : چنگ

کشیده ، سه برابر کوتاه ، مانند : راس ، ترک …… کشش موسیقایی مرتبط :چنگ نقطه دار

طویل ، چهار برابر کوتاه ، مانند : راست ……کشش موسیقایی مرتبط : سیاه

این سیستم بین موسیقی و زبان شباهت هایی را در نظر می گیرد :

– آهنگ = متن

– جمله موسیقی = جمله متن

– ضرب = کلمه ( در این سیستم سکوت نیز معادل کلمه فرض می شود )

– فاصله زمانی = هجا

– میزان در نیم جمله موسیقی = نهاد در جمله متن ( در این سیستم بین میزان در نیم جمله سئوال ( نهاد) و میزان در نیم جمله جواب(گزاره) تفکیکی وجود نداشته و تنها یک « نهاد » وجود دارد)

-میزان ساده = میزانی که ضرب (کلمه) آن به ۲ ، ۴ ، یا ۸ هجا تقسیم شود.

-میزان ترکیبی = میزانی که ضرب (کلمه) آن هم به ۲ و ۳ هجا تقسیم شود.

پایه واژه های سیستم وزن خوانی

پایه واژه ها در این سیستم همانند ۲ سیستم قبلی ، واژگانی اند که در جهت واژه خوانی موزون و شبیه سازی الگوی زمانی موسیقی ایجاد شده اند. واژه خوانی موزون ، خواندن پی در پی و بدون مکث است. با استفاده از هفت واژه و ضمه حرف آخر ، سیستم وزن خوانی واژگانی شکل می گیرد :
– بزدم
– زدم
– می زد
– نی
– تار
– رباب
– راست
اهمیت انتخاب این پایه واژه ها در می توان در موارد زیر جست :
۱- کم بودن تعداد آنها

۲- معنی دار بودن
۳- خوش آهنگ بودن
۴- فارسی بودن

۵- اسامی مرتبط با موسیقی ایرانی

پایه واژه های در وزنهای ساده
در وزنهای ساده ، و بر اساس ۴ هجای موسیقایی که قبلا ذکر شد ، تنها می توان ۸ الگوی ریتمیک در ساختار یک ضرب به کار برد :

دو نکته : – هجا هایی که آکسان دارند ( مانند هجاهای ابتدای میزان) باید با شدت بیشتری گفته شوند .

– در اجرای سکوت ، هجاهای معادل سکوت از پایه واژه حذف می شوند . مانند مثال مقابل :

پایه واژه های در وزنهای ترکیبی

بر اساس ۷ پایه واژه و ترکیباتی مانند زد و چه می توان۳۰ پایه واژه ترکیبی مانند مثالهای مقابل به دست آورد :

نت زینت

در این سیستم نت زینت به صورت مصوت و قبل از واژه مانند سه لاچنگ ادا می شود :

دولا چنگ نقطه دار

در این سیستم ، در مواردی که فاصله زمانی ، نقطه دار می شود باید حسی عمل کرد و در واقع به دلیل کمبودی که در این سیستم حس شده است باید از سرعت نسبی بین فواصل زمانی بهره برد . در عمل هجای قبلی را که افزوده و نقطه دار است به صورت کشیده و هجای بعدی که کاسته شده است را کمتر ادا می کنند.

خط اتحاد

در این مورد هجای مربوط به نت شروع خط اتحاد به اندازه لازم کشیده می شود تا به هجای بعد از خط اتحاد وصل شود.

Artmusic.ir