همراهان سفر دوم باقر خان رامشگر – طاهر زاده- اقبال آذر و عبدالله خان دوامی بودند. پس از ظهور مشروطیت و آزادی اجتماعات و بر پایی جشنها و کنسرتها و آشنایی با ارکسترهای خارجی به آهنگها و قطعات ضربی بیشتری احتیاج پیدا شد.
درویش نیز دست به ساختن قطعاتی زد که نمونه آن در موسیقی سنتی ایران وجود نداشته که به فرم جدیدی دست پیدا کرد که به پیش درآمد (اورتور) مشهور گشت. البته قبلاً قطعاتی نظیر این قطعه و به شکل ناقص آن را پیش رو می گفتند.
امّا پیش درآمد از ابداعات درویش خان است که دارای سبک و سیاق خاص خود درویش بوده و از آن پس دیگران نیز همچون رکنالدین خان مختاری به ساختن پیش درآمد پر داختند پیش درآمدهای درویش خان و رکن الدین خان مختاری از اولین فرمهای پیش درآمد در آن زمان می باشد.
از دیگر ابداعات درویش خان اضافه کردن سیم دیگری به سیمهای تار بود که تا آن موقع تار به شکل پنج سیم وجود داشت و درویش خان سیم دیگری به آن افزود. تا آن موقع نیز تار همانند تار قفقازی به روی سینه می نواختند امّا درویش خان تار را مثل امروز به روی پا گذاشت و این تغییر جایگاه در شکل ساختمان ظاهری تار و همچنین طریقۀ نوازندگی و تکنیکهایی که در تار مورد استفاده قرار می گرفت تأثیر فراوانی گذاشت.
از درویش خان حدود سی اثر بجا مانده که همگی حاکی از ذوق و استعداد و نبوغ او در موسیقی ایرانی است. تمام این قطعات با دقّت و ظرافت ساخته شده اند که هیچ کدام از جمله های آن اضافه نمی باشد و دارای تنوع و بر اساس نیازها و ضرورتهای آن روز بوجود آمده اند.
در آن زمان موجی نور در موسیقی ایران بوسیلۀ درویش خان بوجود می آید که در نهایت منجر به بوجود آمدن فرم پیش درآمد میشود و چهار مضرابهایی که با توجّه به سلیقه خود به شکل تازه تری رنگ آمیزی شده است و او موسیقی آن دوران را با حفظ هویت خویش تغییر می دهد.
چون کار درویش خان متکی بر ردیف بود و نوآوری های او بنا به یک ضرورت تاریخی انجام یافته بود، خیلی زود نیز مورد توجّه مردم و نیز اهل فن واقع شد. درویش خان با بعضی از علما ء فلسفه و حکمت اواخر عصر قاجار که واقف به علم موسیقی بودند در ارتباط بود، و آهنگهایی بر روی اشعار ملک الشعراء و حاجب ساخته است و نیز با بسیاری از خوانندگان آن دوران همانند عارف قزوینی و حسین خان اسماعیل زاده ( نوازندۀ کمانچه) کنسرتهای متعدد اجرا کرد.
کنسرتهایی با انجمن اخوت – کنسرتهای خیریه مثل کنسرتی که در سال ۱۳۰۱ در سفارت روس به منظور جمع آوری اعانه برای قحطی زدگان روسیه انجام میدهد و با کنسرت در سال ۱۳۰۰ برای ایتام بی بضاعت مدارس ملی و خرید لباس برای اطفال یتیم و… درویش خان این نابغه موسیقی ایران سر انجام درچهار شنبه دوّم آذر ماه ۱۳۰۵ موقعی که از منزل یکی از دوستان بخانه میرفت در خیابان امیریه تهران در درشکه اش با اتومبیلی تصادف می کند که درویش بر اثر ضربه مغزی جان می سپارد. وی اولین قربانی تصادف اتومبیل در ایران بود.
همیشه آرزو می کردم که ای کاش ۵۰ سال زود تر به دنیا می آمدم . بزرگ اسطوره ذهن من عارف قزوینی است و تنها دلخوشی ام در این روزگار تکریم و بزرگداشت و شناساندن بزرگانی همچون درویش خان و همه کسانمی که بر گردن ما حق دارند می باشد . نام شان و یادشان همیشه روشنگر راهم هست و خواهد بود .
در آغاز هیچ نبود کلمه بود و آن کلمه خدا بود ….بیایید از خودمان سوال کنیم که چگونه میشود قدمای ما در موسیقی چون درویش خان و … بتوانند اینقدر با یکدیگر رفتاری زیبا و درخور یک هنرمند داشنته باشند همانگونه که شنیده ایم و خوانده ایم … اخیرا شنیده ام که بزرگان ما در موسیقی درباره همدیگر انتقادهای شدید و توهین آمیز بکار برده اند خطاب به هم رفتاری نموده اند که درخور شان یک هنرمند نیست … بیاییم به قول حسین تهرانی قبل از آنکه یک هنرمند باشیم یک انسان باشیم و از آن بزرگان اخلاق هنری بیاموزیم .
بسیار عالی بود
خیلی خوب است
واقعا عالی است.
با سلام همیشه در این اندیشه بسر برده ام که چرا اسیر افراط یا تفریط میشویم . یا برای نو اوری کارهای عجیب و غریبی ارائه میشود که با روح و اصل هنر ایرانی سازگار نیست و یا میگوئیم موسیقی فقط ردیف صد سال پیش است ولا غیر .ولی همانطوریکه درمقاله فرمودید اگر نوازندگان درک درستی از زیبائی شناسی سرزمین خود داشته باشند خلاقیتها و ابداعات آنهاماندگار خواهد شدمثل همین درویشخان و بسیاری دیگر همچون صبا و محجوبی و شهنازی و عبادی و…
البته فکر میکنم بعد شخصیتی دراین رفتار خیلی مهم است .
ازشما نیز بینهایت سپاسگزارم.
salam
bnesyar matlab khoobist faghat dar soorat emkan manba’i ham baraye in neveshtar zekr konid