گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

والی: موسیقی ایرانی یک موسیقی افقی است

الان شما فکر میکنید در این زمینه موفق شده اید، مثلا کاری ساخته اید که سه گاه باشد و هارمونی و صداهای موازی صدای اصلی هم سه گاه صدا بدهد؟

مسئله هارمونی اصولا در موسیقی ایران جواب نمیدهد و موسیقی ایرانی یک موسیقی افقی است. کسانی هم که سعی کرده اند موسیقی ایران را هارمونی عمودی بدهند، تحت تاثیر هارمونی اروپایی بوده اند و تفکر مرکز اروپایی تسلط عجیبی بر موسیقی ما داشته از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم که ناصرالدین شاه لومر را به ایران آورد.

به همین دلیل بسیاری از مسائلی که ما عنوان میکنیم در موسیقی ایران تحت سلطه یا تاثیر تفکر اروپایی است.

در دوره تحصیل ما این روند بسیار تشدید شد و باعث شد که ما اصلا موسیقی ایرانی را یاد نگیریم.

اگر شما مدیر هنرستان بشوید چه درسهایی را جایگزین میکنید به جای درسهای فعلی؟
به نظر من هنر مثل زبان میماند، بعضی مدارس چند زبان را همزمان درس می دهند. شما وقتی زبانهای مختلف می خوانید، در واقع آموزش دستور زبانهای مختلف را به صورت موازی می آموزید. آموزش موازی در زمینه موسیقی هم می تواند باشد، وقتی ما می گوییم موسیقی ایرانی باید با قوانین و دستور موسیقی اروپا باید تدریس شود، مثل این است که ما بخواهیم زبان فارسی را با دستور انگلیسی فرابگیریم.

آن مدل هایی که اروپایی ها بوجود آوردند به این صورت بود که واحدی با عنوان متر بوجود آوردند و این سیستم جهانی شد؛ حالا اگر ما بگوییم یک وجب، همه می گویند، اینها چقدر عقب افتاده هستند!

اینها در مورد موسیقی هم همین کار را کرده اند، مثلا مبحث پلی فنی را بوجود آورده اند و کنترپوان را بوجود آورده اند که نغمه در مقابل نغمه است. این مباحث شامل تکنیک هایی شده که به آنها قوانین کنترپوان و هارمونی می گوییم.

اگر کسی سئوال کند که تکلیف چند صدایی در موسیقی ایران، هندوستان و خاورمیانه اسلامی چه می شود که به این ارتباطی ندارد، چه می شود؟ می گویند، نباید پلی فنی باشد، می پرسند چه باشد؟ جواب می دهند «تک صدایی!»

آنهایی هم که از موسیقی سنتی ایران دفاع می کنند می گویند موسیقی ایرانی تکصدایی است و تکصدایی خواهد بود ولی دانش بشر، پیشرفت بسیاری کرده است و به بسیاری از این سئوالها جواب خواهد داد. گوش انسان صدا را به عنوان مجموعه ای ترکیبی حس می کند یعنی اینکه وقتی شما یک دو روی سه تار می زنید، فرض کنید،۶۰ تواتر دارد و پس از زدن زخمه شما، هارمونیک های مختلف آنرا می شنوید. پس گوش انسان صداهای مرکب را به خوبی تشخیص می دهند، ما می توانیم ۱۶ تا ۲۲ هارمونیک را بشنویم چه به صورت افقی، چه به صورت عمودی.

گوش افراد معمولی و غیر موسیقیدان می تواند ۵ تا ۷ هارمونیک را بشنود. نه تنها گوش می تواند این صداها را بشنود، در بدن انسان، حنجره ما هم می تواند صداهایی با هارمونیک های مختلف تولید کند؛ کاهنان بودایی تبت با تولید یک صدای پایه با حنجره و هدایت آن به سمت سینوسها و حرکت دادن عضلات صورت، هارمونیک های مختلفی تولید می کنند.

یعنی با دهانشان آکورد اجرا می کنند؟
بله! من هم این کار را یادگرفته ام. شما هم می توانید این کار را بکنید!

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

دیدگاه ها ۲

  • باید به شما بگویم که هر صدایی که در افرینش هست وبه وجود می اید.میتواند یک نوع هارمونیک داشته باشد.و هر صدایی حتی صدای انسان هم هارمونیک دارد.مثلا شما دیده اید که در مهمانی ها افرادی هم زمان باهم صحبت میکنند.که ما به این جور صداها هم همه میگیم.بعضی ها ازار دهنده هستند وبعضی هاهم ازار دهنده نیستند.حالا شما میگیدکه موسیقی ایرانی هارمونیک جواب نمیده.اتفاقا نظر شما کاملا اشتباست .فقط باید کار را به کاردان سپرد.

بیشتر بحث شده است