آنتون وبرن و تکنیک موسیقی دوازده تنی

آنتون وبرن Anton Webern ، آهنگساز و رهبر ارکستر اتریشی تبار در سوم دسامبر سال ۱۸۸۳ متولد و در پانزدهم سپتامبر ۱۹۴۵ دار فانی را وداع گفت. او از اعضای Second Viennese School بود و به عنوان مهم ترین دنباله روی آرنولد شوئنبرگ Arnold Schoenberg ، از نوابغ دنیای موسیقی و آهنگساز مشهور قرن بیستم خالق تکنیک twelve-tone بود، به علاوه نوآوری هایش در ارتباط با مفاهیم موسیقیایی سبکی از موسیقی را تشکیل داد که بعدها “سریالیسم serialism” نام گرفت.

آنتون فردریچ ویلهم ون وبرن Anton Friedrich Wilhelm von Webern در وین، اتریش متولد شد؛ او از سال ۱۹۱۸ به بعد هیچگاه نامش را به صورت کامل به کار نبرد. سالیان جوانی را در شهرهای Graz و Klagenfurt سپری نمود، در سال ۱۹۰۲ وارد دانشگاه وین شد، در آنجا نزد Guido Adler از پیشگامان رشته موسیقی شناسی در همین رشته تحصیل کرد و پایان نامه اش را در مورد Choralis Constantinus اثر Heinrich Isaac بزرگترین آهنگساز دوره رنسانس، تنظیم نمود. نتایج این مطالعات و تحقیقات تاثیر بسزایی در تکنیک های آهنگسازی او در آینده به جا گذاشت.

وبرن آهنگسازی را نزد آرنولد شوئنبرگ فرا گرفت و قطعه Passacaglia, Op. 1 را در سال ۱۹۰۸ هنگام فارغ التحصیلی نوشت. در همان زمان بود که با آلبان برگ Alban Berg، که او نیز از شاگردان شوئنبرگ بود، ملاقات نمود. این آشنایی رامی توان مهم ترین فاکتور در شکل گیری شخصیت هنری آینده وبرن تلقی کرد.

پس از فارغ التحصیلی او پیش از بازگشت مجدد به وین در شهرهای مختلف اتریش به رهبری ارکستر پرداخت. پس از آن نیز در اداره “انجمن اجراهای خصوصی ” شوئنبرگ کمک های شایانی ارائه کرد، در عین حال رهبری “ارکستر سمفونی کارگران وین” را از سال ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۴ عهده دار بود.

در سال ۱۹۳۸ که حزب نازی اتریش را به تصرف درآورد، حضور رسمی وبرن در عرصه موسیقی به اتهام حمایت از نازی ها و هیتلر ممنوع اعلام شد. او برای گذران زندگی مجبور شد به عنوان ویراستار در “انتشارات یونیورسال” به کار مشغول شود. اواخر جنگ در جستجوی امنیت بیشتر به شهر Salzburg نقل مکان کرد، اما برخلاف تصورش در پانزدهم سپتامبر، در کشاکش تصرف اتریش توسط متحدین، یک سرباز آمریکایی کاملا تصادفی به او شلیک کرد و او را به قتل رساند. متاسفانه شرح جزئیات مربوط به مرگ تصادفی او برای همیشه مبهم باقی ماند.

وبرن آهنگساز پرکاری نبود، تنها ۳۱ عدد از ساخته های او در زمان حیاتش منتشر شد، زمانی که پیر بولز Pierre Boulez ، آهنگساز و رهبر ارکستر فرانسوی ، سرپرستی پروژه گرد آوری و ضبط آثار وبرن را عهده دار شد، نتیجه کار تنها شش سی دی بیشتر بود. با این تفاسیر تاثیر گسترده این هنرمند برجسته بر آهنگسازان پس از خودش، علی الخصوص در دوران پس از جنگ، بر کسی پوشیده نیست. آثار قدرتمند او که با استفاده از تکنیک twelve tone آرنولد شوئنبرگ، نوشته شده اند، آهنگسازانی چون پیر بولز Pierre Boulez و Karlheinz Stockhausen را که هر دو در زمره مشهورترین آهنگسازان قرن بیستم به شمار می روند را تحت تاثیر قرار داد.

مانند بسیاری از آهنگسازان مطرح، موسیقی وبرن نیز دستخوش تغییرات بسیاری شد، پرهیز از تجمل از ویژگی های برجسته آثار او به شمار می رود که در آنها هر نت را می توان کاملا واضح شنید،Six Bagatelles که در سال ۱۹۱۳ نوشته شده نمونه قابل توجهی در این زمینه است که تکنیک های وبر در آن به روشنی به چشم می خورد.

آثار اولیه وبرن که هیچ یک در زمان حیاتش اجرا و منتشر نشد، بیشتر به سبک رومانتیک است، از میان این آثار می توان به قطعه ارکستری Im Sommerwind که در سال ۱۹۰۴ نوشته شده و کوارتت Langsamer Satz در سال ۱۹۰۵ اشاره نمود.

اولین قطعه ای که وبر پس از پایان تحصیلاتش نزد شوئنبرگ در سال ۱۹۰۸ تنظیم کرد Passacaglia برای ارکستر بود. این قطعه از لحاظ هارمونیک و به کارگیری زبانی پیشرفته تر، قدمی به جلو بود و به نوعی می توان آن را با بهترین آثار ساخته شده امروز مقایسه نمود. همانگونه که وجه تمایز آثار وبرن استفاده از تکنیک ها و فرم های آهنگسازی مرسوم، به زبان هارمونیک و ملودیک مدرن است، در این اثر نیز فرم به کار رفته مربوط به قرن هفدهم بود.

وبرن به مدت چندین سال قطعاتی را به سبک آثار اولیه ناموزون شوئنبرگ، تنظیم می کرد. در Drei Geistliche Volkslieder که در سال ۱۹۲۵ تنظیم نمود برای اولین بار از تکنیک twelve tone بهره جست، تکنیکی که بعدها در تمامی آثارش نیز به چشم می خورد. در تنظیم آثار وبرن نوعی تقارن داخلی وجود دارد که ویژگی مشترک کلیه آثارش تلقی می گردد.