گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

آسیب شناسیِ کاربرد نت در موسیقی کلاسیک ایرانی (۵)

«ارزشها، وجوه مثبت فرهنگ ها و سنت ها هستند. به نظر من آنچه پیشوند یا پسوند سنت را یدک می-کشد الزاماً حاوی ارزش نیست و نیز آن مرز خطرناک در تفکیک ارزشهای مثبت و منفی را نباید نادیده گرفت. در شرایط امروز، ارزشهایی مثبت اند که ظرفیت تحول داشته باشند و بتوانند با شرایط جدید و زیبایی شناسی جدید منطبق شوند. البته می توان برخلاف جریان آب شنا کرد و کورکورانه عمل کرد و نسبت به واقعیت هایی که رخ داده اند بی اعتنا بود؛ چنان که بارها رخ داده است‌‌» (درویشی/۱۳۸۲، ۲۰). ‌‌

«شماری از پژوهشگران هنگامی که با ایستادگی و اصرار سنت گرایان مواجه می شوند یا شکست نوگرایان را – هرچند موقت و گذرا – مشاهده می کنند یکسره به نظریه ای نیندیشیده روی می آورند و اعلام می دارند که توسعه، خواه اجتماعی و اقتصادی و خواه فرهنگی، باید بر اساس و مبتنی بر فرهنگ سنتی و هماهنگ با آن جریان پیدا کند.

اینان از یاد می برند که اگر فرهنگ، نیرو و توان کافی داشت و از پویایی لازم بهره مند می شد، می توانست بی تردید بی نیاز از هرگونه توسعه به حیات بالنده خود ادامه دهد و بر فرهنگ های مجاور یا دوردست هم اثر بنهد‌‌» (پهلوان/۱۳۸۲، ۲۵۵).

«بحث بر سر وام گیری فرهنگی و گزینش عنصرهای مطلوب از سنت و پیشرفت تا هنگامی سودمند است که به پویایی جامعه یاری برساند و به عنوان عنصری بازدارنده جلوه نکند. هیچ جامعه ای نمی تواند بماند بی آنکه خود را تطبیق بدهد و از جهان بیگانه بیاموزد. کسانی که با تکیه به عنصر خودی در جهان کنونی به میدان می آیند و از هر فرهنگ دیگری با اتکا به برچسب زدن یا غرور کاذب می گریزند، در واقع به ترویج خردستیزی یاری می رسانند و خود داشته ها را وسیله ای می کنند برای کسب سود آنی، بی آنکه به آنها باور داشته باشند یا اصولاً عملی در جهت حراست از خویشتن خویش به درستی و به راستی انجام دهند. اینان همه در شمار کسانی به حساب می آیند که با سود گرفتن از تاریک اندیشی عوام، هر نوع اصطلاح و مفهومی را ضرب می کنند تا آسان پسندی عوامانه را رواج دهند و از غربزدگی ابزاری بسازند برای بیان دلتنگی های خود و اصرار بر واپس ماندگی های جامعه‌‌» (پهلوان/۱۳۸۲، ۲۷۳ و۲۷۴).

«بسیاری گفته اند و به این قول باور دارند که فرهنگ را نباید همچون یک شیء متعلق به موزه نگریست و حراست و پاسداری از آن را همچون عتیقه بازی رواج داد و ارج نهاد. نگرشی که فرهنگ را همچون عتیقه می نگرد در بهترین حالت، به نوعی تفکر روشنفکری به ظاهر ناب ولی ناسودمند دامن خواهد زد که هدفی ندارد جز تفنن با عنصر قدیم؛ آرمانی ندارد جز تسکین دلتنگی ها. این نگرش می کوشد از طریق مجلس آرایی با عناصر قدیم، خستگی از عنصر جدید و ناسازگاری با عنصر مدرن را با توسل به هویتی مبهم به تشخصی کاذب تبدیل کند.

فرهنگ هر ملت، عنصری است زنده و پویا که در حرکت است؛ از گذشته می گیرد، با آینده می آمیزد و همواره سعی دارد به ترکیبی تازه دست بیابد که شاید به صورت تلفیقی خلاق جلوه گر شود. آن چه برای هر فرهنگ می-ماند، تنها اندیشه است. اندیشه خلاق و تفسیر بارور است که به هر فرهنگی چهره ای تازه می دهد، جلوه کهنه شدن آن را می گیرد و آمیختگی آن را با جریان نو تلفیق می کند و می پروراند. هیچگاه در تاریخ، سنت گرایی محض به جایی نینجامیده است جز خموشی و دلتنگی و سرانجام نابودی آنچه به عنوان سنت مقدس، بت وار تعظیم و تکریم می شده است‌‌» (پهلوان/۱۳۸۲، ۲۷۶).

هادی سپهری

هادی سپهری

متولد ۱۳۵۶ تهران
فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشگاه هنرهای زیبا اتنوموزیکولوگ و نوازنده تار، سه تار، دیوان، دف و تنبک

۱ نظر

بیشتر بحث شده است