۱۳- آقای شجریان گفته اند: «من این سازها را ابداع کردم، شانزده ساز مختلف هست که محدوده ی صدایی موسیقی ایرانی را از سه اکتاو به هفت اکتاو گسترش می دهد ولی تعصب نوازندگان ایرانی مشکل آفرین است در پذیرش این سازها… نوازندگان ایرانی فکر می کنند سازهای ایرانی مثل قرآن از آسمان نازل شده و نباید دست کاری شود!» می دانید همین یک پاراگراف می تواند یک سازگر را در اروپا به درجه ای از بی اعتباری برساند که دیگر کسی او را سازگر نداند؟ آقای شجریان هنوز نمی دانند که موسیقی ایرانی وسعتش سه اکتاو نیست!؟ ساز تخصصی ایشان سنتور است؛ من فرض می کنم تا به حال هیچ ساز دیگری را نشناخته اند، سنتور معمولی حداقل سنتور معمولی و سنتور باس را که می شناسند! سنتور معمولی کمی از ۳ اکتاو بیشتر است و همراه با سنتور باس (که یک اکتاو بم تر از سنتور معمولی است می شود چهار اکتاو!)‌ این فقط سنتور بود! حالا فرض کنید عود و کمانچه به این فهرست افزوده شوند، آن وقت ما ۵ اکتاو خواهیم داشت. آن هم پنج اکتاو با کیفیت، نه کدر مانند «بم ساز» (یکی از سازهای ابداعی آقای شجریان) که نوازندگان از بخش بم آن به عنوان ساز کوبه ای استفاده می کنند (اشاره من به اولین سمپلی است که برای معرفی این ساز ضبط شد و نوازنده در بخشهای بم به خاطر مشکل ارتعاش تنها به اجرای ریتمیک پرداخت.)

فراموش نکنید استاد شجریان در آواز ایرانی استادی بزرگ هستند ولی در همان زمینه آواز هم سواد تئوریک بالایی ندارند؛ هنوز فراموش نکرده اید مصاحبه ای که بی بی سی با ایشان و فرزندشان انجام داد و مصاحبه گر پرسید ژانر صدای شما چیست و ایشان گفتند نمی دانم، سپس از همایون پرسیدند و همایون گفت شما تنور هستید!


۱۳- در این موارد لازم است دقت کافی برای نقل قولها انجام شود تا حق کسی ضایع نگردد ولی در مورد ۷ اکتاو بودن ارکستر سازهای ایشان هم اطمینان ندارم. اگر شما اطلاعاتی بیشتر دارید بفرمایید. تا آنجایی که من می دانم بم ترین سازی که ایشان ساخته اند هم وسعت ویولونسل است (بم سنتور باید حدود سنتور باس باشد) زیر ترین آنها نیز هم وسعت ویولون؛ پس ظاهرا ۷ اکتاو نباید وجود داشته باشد، اگر اشتباه می کنم تصحیح بفرمایید.


۱۳- با این وضع هم باز به ۵ اکتاو و ۵ نت خواهیم رسید. هنوز تا ۷ اکتاو فاصله زیادی داریم؛ ضمن اینکه عرض کردم، کیفیت صوت مهمتر از وسعت آن است. در موسیقی کلاسیک هم می توانستند یک ساز بادی مثل کلارینت باس را چندین برابر بزرگتر بسازند و با ترفندهایی به صدا در بیاورند یا همراه با ویولن چهار چهارم با ویولون یک چهارم هم بنوازند ولی کیفیت مطلوب صوت از بین می رفته، پس طرح کنار گذاشته شده.