گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

«دردانۀ دریای عاشقی»

می خواهم از عبادی بگویم. از زخمه های شفّاف و زلال این دُردانۀ دریای بیکرانِ موسیقی شریف و نجیب ایران. زخمه هایی که قطرۀ اشکی را می مانََد که می نشیند به دیدۀ عاشقان و سالکان این دیار رازآلود و غریب. از نغمه هائی که سحر است و افسون و به لای لای می ماند و زمزمۀ جویبار. از مردی که سالیانی را عاشقانه زیست و زیباترین نغمه ها را ساز کرد.

نغمه در نغمه، ترانه در ترانه، سرود در سرود؛ با زخمه ای بر ساز ظریف و خوش نوائی چون سه تار. سازی که هر نغمه اش طریق سلوک بوده است و معرفت و از دیر باز آویخته بر دیوار خانۀ هر عاشقی آشنا با زبان عشق که این همه نه از آسوده خیالی بوده است و ساده اندیشی که دردی جانکاه بوده است و زبان گویای هر هنرمندیست آشنا با فرهنگ و هنر وعرفان و هر جا آمیخته است به بوی خوش حضرت دوست.

راستی عبادی را می گفتم که بسیار نواخت و سرود و جان مردم این سرزمین را به ساز و نوا کوک کرد. وی وارث و یادگار نسلی از بزرگان و راویان فرهنگ شفاهی موسیقی ایران بود که به «خاندان هنر» معروف شدند. «شاه ولی فراهانی» سر سلسلۀ این خاندان می باشد که می گویند از شاگردان و سر سپردگان به حضرت «مشتاق علیشاه اصفهانی» بوده است و فرزندش «آقا علی اکبر فراهانی»از نوازندگان تار دورۀ ناصری و از دست پروردگان مکتب پدر بوده است.

وی عارفی بود دلسوخته، که شبی بر بام خانه اش در احوال راز و نیاز و نواختن سازی که قلندر می نامیدش، به جوار حضرت حق شتافت.

audio file
بشنوید اجرایی در ابوعطا را با سه تار احمد عبادی

فرزندانش «میرزا عبدالله» و «میرزا حسینقلی» بعدها آنچه را که از پدر و بعدها از شاگردان پدر مثل عموزاده شان «میرزا غلامرضا» آموخته بودند به شکل مدّون و منسجمی در آورده وردیف موسیقی ایران را بدین شکلی که امروزه وجود دارد تدوین کردند. تقسیم بندیهای موسیقی دستگاهی موسیقی سنّتی ایران نیز مبنی بر هفت دستگاه وپنج آواز از این زمان رواج پیدا می کند. فرزندان « میرزا حسینقلی» «علی اکبر و عبدالحسین خان شهنازی» بودند که هر کدام در نوازندگی تار دارای سبک و سیاقی خاص بودند.

فرزندان «میرزا عبدالله» دو دختر به نامهای مولود و ملوک و دو پسر به نامهای جواد و احمد. جواد در جوانی فوت می کند. مولود و ملوک محضر پدر را درک کردند و نوازندگی سه تار را از پدر آموختند. ولی احمد که کوچکترین فرزند بود در هنگام مرگ پدر حدود هفت سال بیشتر نداشت و بیش از چند جلسه نتوانست از محضر درس پدر استفاده کند و از این نعمت محروم ماند ولی بعدها نوازندگی سه تار را از خواهران خود خصوصاً ملوک خانم که سه تار را به شیوۀ پدر می نواخت فرا گرفت.

audio file
بشنوید اجرایی در اصفهان را با سه تار احمد عبادی

استاد احمد عبادی مدّتی را در مشاغل دولتی سپری کرد. وی مدّتی نیز در شهربانی کلّ کشور گذراند و بعد از سال ۱۳۲۰ به وزارت اقتصاد ملّی انتقال یافت. نخستین اثری که از استاد احمد عبادی ضبط شده صفحاتی است که در سال ۱۳۱۰ توسط کمپانی پولیفون تهیه گردیده است. یکی تکنوازی سه تار در دستگاه ماهور و دیگری در دستگاه شور که

audio file
رضا قلی ظلّی نیز همراه با آواز با ساز استاد عبادی

همراهی می کرد. (رضا قلی ظلّی خواننده در سال ۱۳۲۴ بر اثر بیماری سل در گذشت.)

«استاد احمد عبادی»در سال ۱۳۲۷ توسط استاد اسماعیل نوّاب صفا به رادیو دعوت می شود و برای اوّلین بار در مرداد ماه سال ۱۳۲۷ صدای روح نواز سه تار عبادی از رادیو پخش می شود. شیوه نوازندگی استاد عبادی پس ورود به رادیو تغییر می کند. زیرا در آن هنگام شیوۀ قدما در نوازندگی سه تار بدین شکل بود که تمامی سیمها با یکدیگر به صدا در می آمد وعبادی بزودی تشخیص داد که اینگونه نوازندگی برای نواختن در رادیو مناسب نیست چرا که صداها در می پیچید و از وضوح وشفّافیّت صدا کاسته می شد.

audio file
بشنوید اجرایی در همایون را با سه تار احمد عبادی

از اینرو با ملایمت بر روی سیمها نواخت و مضرابهایی مانند «تک سیم» بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. وی با کم کردن فاصلۀ سیمها تا صفحۀ ساز و نیز با تغییراتی که در فاصلۀ سیمها با یکدیگر می داد وهمچنین نوع سازهائی که برای نواختن استفاده می کرد، به شیوه و سبک جدیدی در نوازندگی سه تار دست یافت که بسیار منحصر بفرد و ممتاز بود.

«استاد احمد عبادی» به کشورهائی مانند آلمان؛ایتالیا،واطریش سفر کردند و برنامه های متعددی را به اجراء در آوردند. خود ایشان در این مورد گفته اند:«من هیچ فکر نمی کردم که این ساز کوچک من بتواند در میان این همه جمعیّت در اروپا این همه مردم را تحت تأثیر قرار بدهد. امّا دیدم که پس از هر اجراء چند بار دیگر به روی صحنه دعوت شدم و به اجرای برنامه پرداختم.» استاد عبادی بداهه نوازی بسیار چیره دست بود.

audio file
بشنوید اجرایی در بیات ترک را با سه تار احمد عبادی

چنانکه خاصیّت و اوج هنر موسیقی شرق است که هنرمند همان لحظه وهمان آنِ خویش را با توّجه به احساس و نوع نگرش خود با نغمه هائی که ساز می کند، حکایتی تازه تر می کند و استاد عبادی از این حیث بسیار چیره دست و متبحر بودند چنانکه حتی در برخی از گوشه های کوچک از دستگاهی خاص، زمان زیادی را به تکنوازی می پرداختند بطوریکه جمله ها و ملو دیها شبیه یکدیگر نبودند و هر جمله از طراوت و تازگی خاصی بر خوردار بود. از دیگر ویژگیهای سبک استاد می توان به تک مضراب های واضح و خوش صدا به سکوتهای

عمیق و بجا در بین فواصل جمله ها و چهار مضراب ها و قطعاتی که در اکثر گوشه های دستگاهها گردش می کرد و نیز استفاده از تمامی امکانات صدایی ساز می باشد.

از استاد احمد عبادی آثار بسیاری در زمینۀ تکنوازی و گروه نوازی بجا مانده است. استاد تغییراتی در کوکهای سه تار بوجود آورده اند و کوکهای جدیدی را برای این ساز ابداع کرده اند که شامل دو کاست به نام «کوکهای سه تار» به دوستداران و علاقمندان به هنر نوازندگی سه تار تقدیم گردید. استاد احمد عبادی در روزگار خویش تنها زیست و اما امروز می بینیم که بسیارند کسانیکه میخواهند عبادی وار بنوازند و از هر کسی که می پرسی«سه تار چه کسی را خوشتر می داری »؟ بیدرنگ می گوید: «استاد احمد عبادی»

استاد احمد عبادی این دُردانه دریای عاشقی در هفدهم اسفند ماه هزار و سیصد هفتاد و یک به جوار حضرت حق شتافت.

روحش شاد.

هوشنگ فراهانی

هوشنگ فراهانی

دیدگاه ها ۱۸

  • با تشکر از استاد فراهانی که خود از سرسلسله فرهنگ پرور فراهان هستند. خود دارای شیفتگی هایی هستند که اینچنین توانستند شیفتگی ها و شوریدگی ها عبادی را بیان کنند.

  • خواهشمندم اگر در مورد سایر هنرمندان نوازنده تار وسه تار مطلب و اثر شنیدنی دارید برای من ارسال فرمائید. البته همه آثارشان شنیدنی است. اساتیدی همچون شهنازی، شهناز، فروتن، لطف الله مجد، سرخوش و نیز دیگران. با تشکر

  • aghar honarmandane emruse ma betavanand ebadivar sendegi konand jaye basi eftekhar ast moteassefane ebadi yeki bud va moteassefane yeki khahad manddaste shoma dard nakond ke asin bosorgvare honare mamlekat ghamsadeye ma yadi kardid

  • بسیار از خواندن این نوشته لذت بردم ساز استاد عبادی بسیار دلنشین و جملات و نغمات ایشان آسمانی
    تشکر از جناب فراهانی کاش این نوشته ی زیبا در روز تولد استاد منتشر می شد

  • کاش نوازندگان سه تار امروز می توانستند یک جمله از این کارها را بنوازند همه با وقاحت تمام افتادن به دنبال نواختن سه تار با طبلای هندی و گیتار و یک ریش بزی هم می گذارند و سرشان را میگرند بالا و وای بر سرنوشت موسیقی ایران….

  • با تشکر از جناب استاد هوشنگ فراهانی بخاطر مقالات زیبایشان و زحمات قابل تقدیری که برای هنر موسیقی کشیده اند.

  • با سپاس و تقدیر فراوان از جناب استاد هوشنگ فراهانی بابت تلاشهای بی دریغشان در راه حفظ و اعتلای موسیقی ملی کشورمان.

  • ‌آقای فراهانی شما درباره اساتیدی مطلب می نویسید که خواننده را مجبور کند به شما بگوید : دست مریزاد. عالی بود.

  • ba salam khedmate modiriate mohtarame site.
    man yek navazande mobtadie setaram se sale mizanam .mikham foghe sherkat konam age mishe azatun khahesh mikonam manabe foghe navazandegie mosighie sonatiro vasam befrestid.kheili mamanun dar panahe khoda.

  • اشک من بیا منو یاری بکن
    گونه هام خشکیده شد کاری بکن
    غیر گریه مگه کاری میشه کرد
    کاری از ما نمی یاد زاری بکن
    اون که رفته دیگه هیچ وقت نمی یاد
    تا قیامت دل من گریه می خواد

  • قرن ما شاعر اگر داشت هوا بهتر بود
    خار هم کمتر نبود از گل ، بسا بهتر بود
    وای بر ما که تصور کردیم عشق را باید کشت
    در چنین قرنی که دانش حاکم است
    عشق را از صحنه دور انداختن:
    دیوانگیست
    درماندگیست
    شرمندگیست
    با سپاس فراوان از شما استاد محترم که مانع کشته شدن عشق به موسیقی ناب و اصیل ایرانی میشوید.

بیشتر بحث شده است