بررسی ساختار و نقش دانگ‌های مورد استفاده در گوشه‌های راک ردیف میرزاعبدالله (XI)

چهارشنبه ۱ بهمن ۱۳۹۳

، توسط: کامیار صلواتی

گذشته از موارد پیشین، مدت زمان تأکید بر این دانگ در گوشه چندان زیاد نیست و می‌توان از نقش دانگِ مورد بحث تاحد زیادی چشم‌پوشی کرد و آن را جزو پیکربندی اصلی گوشه ندانست. بااین‌حال، برای احتیاط بیشتر بهتر است که به نقش آن، هرچند کوتاه، توجه شود.

شکل ۶٫ راک کشمیر

به‌این‌ترتیب، شمای کلی روند گوشه را می‌توان چنین پنداشت:
M1-M2-R1-A-M3-M2.

در اینجا M1 و M2 انتقال‌یافته به اکتاو بالاتر هستند. با این اوصاف، راک کشمیر، نسبت به دیگر گوشه‌های راک، وابستگی بیشتری به ماهور و دانگ‌های آن دارد.

راک عبدالله
راک عبدالله با دانگ دوم راک (دانگ انتقال‌یافته‌ی سوم همایون) آغاز می‌شود و آشکارا گوشه‌ی بیداد همایون را تداعی می‌کند. این شباهت و همسانی با بیداد همایون به دلایل زیر قابل‌توجیه است:
۱- دانگِ مشترک و الگویِ ملُدیکِ آغازینِ مشابهِ بیداد و ایستِ موقت بر نتِ ر (شاهد بیداد) در ابتدای گوشه‌ی راک عبدالله.
۲- پیش‌دانگِ بیداد، که نتِ سی در آن ‌بکار است، در سیر ملُدیکِ ابتدای گوشه نقش مهمی دارد. نقش این پیش‌دانگ معمولاً در تئوری‌های موسیقی دستگاهی نادیده گرفته شده و به همین دلیل، به‌اشتباه، گوشه‌ی بیداد و بیات راجه، به‌واسطه‌ی شباهت محدوده‌ی تتراکردی و یکسانی نت شاهد، همسان انگاشته شده‌اند؛ درحالی‌‌که معمولاً، حتی در آزادانه‌ترین برخوردها هم، این حرکت به‌عنوان معرف بیداد به‌کاربرده می‌شود (برای نمونه نک علیزاده ۱۳۸۷: ۱۲۱). این پیش‌دانگ موجب ایجاد یک سیر بالارونده در بیداد می‌شود و در راک عبدالله نیز چنین حالتی وجود دارد.

پس از یک بازگشتِ موقت و کوتاه به دانگ اول راک (R1)، محدوده‌ی ملُدیک باز هم به دانگ R2 (دوـ رـ می‌بمل‌ـ فا) رجعت می‌کند. در ادامه، در بازگشت گوشه به دانگ R1 و سپس فرود به ماهور، از تمهیدی جالب استفاده شده است. الگویی پایین‌رونده با فرم ۴*۳ برای فرود به سمت محور فاـ سل تعریف شده است، که تمامی بخش R1 را در بر می‌گیرد. این بخش با فرم ذکرشده دارای الگویی است متشکل از یک متیف چهارنتی و دو متیف سه‌نتی با الگویی سکانسی و فواصل مشابه (a+b+b’)، که چهار مرتبه تکرار می‌شوند.

انتهای این الگو متغیر است و در تکرارهای دوم و سوم، به شکل مشابهی پایان می‌پذیرد؛ در تکرار سوم، این پایان به تأکیدی بر نت‌های محوری فا و سل تبدیل می‌شود. در ادامه، در تکرار چهارم، ملُدی به‌طور کامل به دانگ سوم ماهور فرود آمده است. ادامه‌ی روند گوشه مشابه فرود در گوشه‌های پیشین است.

به‌طور خلاصه، شکل کلی گوشه را می‌توان چنین پنداشت:
R2-R1-R2-R1-A-M3-M2.

شکل ۷٫ راک عبدالله

شکل ۸٫ راک عبدالله، ادامه و فرود

در این رابطه بخوانید

ارسال دیدگاه

پوریا رمضانیان: تسکینِ ۷۵۰ نفر؟!

این زرنگ‌بازی است که من بگویم به‌خاطر تسکین مردم‌ام کنسرت می‌دهم. تسکینِ ۷۵۰ نفر فقط؟ تکلیف دست‌کم ۵۰ ملیون نفر آدم چیست؟ پس این حرف بدترین دروغ است. سوماً، باز حتی اگر حق با شما باشد و بهبودِ حالِ همان هفتصد نفر را هم غنیمتی بدانیم، چرا باید بلیط بفروشم؟ قطعاً در این شرایط بهتر است کنسرت را رایگان کنم که لااقل کمترین خیری رسانده باشم. و درنهایت این‌که، بماند که در جای دیگر می‌شود مفصل‌تر در این مورد سخن گفت که اصلاً رسالت «موسیقی جدی» تسکین نیست، بلکه تربیت است.

بیانیه گروه کر شانته درباره عدم حضور در جشنواره موسیقی فجر

هنر برای هنرمند اعتراض است. او این اعتراض را نثار هرچیزی می‌کند که مانع رشد است و سلامت. تراژدی یونانی با سرنوشت انسان دست‌وپنجه نرم می‌کند، موسیقی بتهوون بر روزمرگی می‌تازد، شعر حافظ از تزویر و ریا می‌نالد، و نقاشی‌های کاراواجو تا اعماق درون شخصیت‌هایش را به‌مبارزه می‌کشد.

آخرین ارسال‌ها

از روزهای گذشته…

یکصد سال گمنامی

شاید جالب باشد اگر بدانید که تا یک صد سال پس از مرگ یوهان سباستیان باخ هیچ کس وی را بعنوان یک موسیقی دان بزرگ نمی شناخت!

دومینانت های دوم

همانگونه که شاید از اسم این موضوع مشخص باشد بنا به تعریف در موسیقی آکورده های درجه پنجم از درجه پنجم یک گام را دومینانت دوم یا Secondary Dominant می گوییم. بنابراین اگر در گام دو ماژور باشیم دومینانت اول G7 می شود و دومین دومینانت، دومینانت همین آکورد (G7)، یعنی آکورد D7 خواهد بود.

نگاهی به آثار ضبط شده جناب میرزا حسینقلی (II)

هامبارسوم تاجر مسیحی روسی الاصل (پدر لورتا هنرپیشه سینما) با مشارکت و سرمایه گذاری جهت بدست آوردن امتیاز نمایندگی فروش صفحات گرامافون، پنج تن از هنرمندان را برای ضبط صفحه راهی پاریس می کند:

رساله ای از خواجه نصیر الدین طوسی در علم موسیقی (I)

مطلبی که می خوانید، تحقیقی است از داوود اصفهانیان و ساسان سپنتا که در بهار و تابستان سال ۱۳۷۰ در مجله “دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز” به انتشار رسیده است.

گروه ریمونز (IV)

به عقیده جانی، اجراهای همراه با بارک که نامش به الویس ریمون (Elvis Ramone) تغییر یافته بود، فاجعه بودند! بارک بعد از دو اجرا اخراج شد زیرا درام نوازی وی به هیچ وجه به کیفیت دیگر اعضای گروه نبود. پس از آن مارکی که الکل را ترک کرده بود، خود به گروه بازگشت. دی دی ریمون بعد از آلبوم “تهی مغز” (Brain Drain) سال ۱۹۸۹ که توسط ری تولید شد گروه را ترک کرد و بیل لازول (Bill Laswell) سولو نواز توانست صاحب نام “شاه دی دی” شود.

فلیپ جاروسکی، مردی با صدای زنانه (II)

وقتی در قرن هفدهم بر اساس قوانین اجتماعی حضور زنان بر روی صحنه در کشورهایی که پاپ بر آن ها فرمانبرداری می کرد ممنوع اعلام شد کاستراتو ها به هنر نوپای اپرا روی آوردند. آنها اغلب نقش های مرد و گاهی نیز نقش های زن را اجرا می کردند درست مثل پسربچه هایی که در زمان الیزابت نقش های زن نمایش ها را به عهده می گرفتند. تا قرن هجدهم، درصد زیادی از خواننده های مرد اپرا کاستراتو بودند.

«به آهستگی» (II)

دومین قطعه ای که در قسمت نخست برنامه به اجرا درآمد، کنسرتو برای کمانچه و ارکستر اثر ارسلان کامکار بود که بر اساس تم هایی از اردشیر کامکار نوشته شده بود. تولد این قطعه به سال های ابتدایی دهه هفتاد باز می گردد و پیش از این نیز تاکنون اجراهای متعددی از آن با تکنوازی اردشیر کامکار و به رهبری رهبران مختلف به اجرا در آمده بود.

موسیقی سمفونیک ایرانی (قسمت سوم)

در سال ۱۲۳۵ ش. «بوسکه» و «رویون» ، دو کارشناس موسیقی نظامی از فرانسه رهسپار ایران شدند و «دسته ی موزیک سلطنتی» را به شیوه ی فرانسوی در ایران دایر کردند. سال ها بعد، در ۱۲۴۸ش. آلفرد لومر ، معاون اوّل گارد پیاده نظام فرانسه با عنوان رییس موزیک به استخدام دولت ایران درآمد و به تجدید سازمان دسته ی موزیک سلطنتی پرداخت. به پیشنهاد وی، شعبه ی موزیک نظام در دارالفنون راه اندازی شد و خود به تدریس سازهای بادی، سلفژ ، پیانو ، هارمونی و ارکستراسیون نظامی را در کلاس های آن به عهده گرفت.

رحمتی: بررسی زندگی و عملکرد وزیری را مهم می دانم

سال گذشته به دعوت مدیر بخش پژوهش های موزه ی موسیقی ایران و با هدف بازنویسی سخنرانی ها و کنفرانس های ماهانه ی تخصصی اتنوموزیکولوژی -که در سالن همایش های موزه ی موسیقی برگزار می شد-، وارد همکاری شدم. کنفرانس های متعدد و متنوعی را که گاه توسط اتنوموزیکولوگ های ایرانی و گاه غیر ایرانی و با موضوعات و روش های جدید و به روز دنیا ارائه می شد، با چشم انداز انتشار کتابی سالانه با عنوان “کتاب سال موزه ی موسیقی” بازنویسی کردیم، که زمستان سال گذشته مراحل مختلف آن به پایان رسید و در انتظار انتشار است.

از هم پاشیده شدن گروه کول

در طی سالهای ۴۷ و ۴۸ تغییراتی در گروه و زندگی خصوصی نات کول (Nat Cole) به وقوع پیوست. اسکار مور گیتاریست و جانی میلر نوازنده بیس به فاصله چند ماه پس از ده سال گروه را ترک کردند. اروینگ اشبی (Irving Ashby) و جو کامفرت (Joe Comfort) جایگزین آنها شدند.