درباره روبیک گریگوریان (۱۱)

روبیک گریگوریان، یک بار در سال ۱۳۵۵ و بار دیگر در سال ۱۳۵۶ به ایران بازگشت، و دوره های اقامت سه ماهه و شش ماهه داشت. او دیگر شصت ساله بود، مویش سپید شده بود و همه به او احترام می گذاشتند. دولت وقت که بودجۀ فراوانی برای راه اندازی ارکستر مجلسی معروف رادیو تلویزیونش خاصه خرجی کرده بود، آثاری را نیز زیر نظر گریگوریان اجرا کرد. «سوئیت ایرانی» اجرا و ضبط شد. روبیک، مقر اصلی خود را بخش موسیقی دانشکده هنرهای زیبا (دانشگاه تهران) قرارداد که زیر نظر موسیقیدان برجسته هرمز فرهت اداره می شد.

با وجود این که لهجۀ مخلوط ارمنی-فرانسوی او با آهنگ تلفظ انگلیسیِ آمریکایی مخلوط بود و فهم گفتار فارسی او را بسیار دشوار می کرد، کلاس هایش از شور و شوق لبریز بود و دانشجویانش، مشتاق دیدارش بودند. موسیقیدان نامدار زمان ما، محمدرضا درویشی به نگارنده گفت که هر چه مطلب به درد خور و مفید یادگرفته از همان دورۀ کلاس های روبیک گریگوریان بوده است.

پارتیتوری هم به یادگار و با امضای او نزدش دیدم. در همان سال ها، مسعود نادرتبار، موسیقیدانی جوان که در رادیو تهران مسئول تهیۀ برنامه ای دربارۀ موسیقی کلاسیک بود، مصاحبه دو ساعته ای با او انجام داد که نوار آن به لطف محمدرضا درویشی در اختیارم قرار گرفته است. فهم کلمات گریگوریان اندکی دشوار است ولی ناممکن نیست. در همان سال، یکی از شرکت های معروف نوار پرکنی (گویا «آرگامان» که صاحب ارمنی داشت) نواری از برگزیده آثار او تهیه کرد که درتیراژ اندک پخش شد. ولی اکنون در هیچ جا اثری از کارهای روبیک گریگوریان نیست.

از میان موسیقیدانانی که هم سن و سال روبیک بودند (مین باشیان، محمود، فرزانه و…)، گویی عاقبت به خیرترین شان هم او بود. او قصد داشت در سال ۱۳۵۸ برای همیشه از آمریکا به ایران بیایید و در وطنش باقی عمر را وقف موسیقی و آموزش جوان ها کند. متاسفانه او در همان سفری که در سال های ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ داشت، به وضوح کامل فقر شرایط مناسب برای رشد حقیقی هر اصیل را عیان دید و دریافت که به برکت دلارهای نفتی، فقط دکورهای زرق و برق دار زیاد شده و از فضا و لوازم رشد واقعی هنر خبری نیست. یعنی همان وضعی که ۲۵ سال پیش دیده و برای گریز از آن دست به مهاجرت زده بود.

او این معضل را در دو سه گفتگو با پرویز بهروز (در مجلۀ تماشا)،امیراشرف آریان پور (در مجلۀ رودکی) و لیدا بربریان (در روزنامۀ آلیک)، عنوان کرد و صمیمانه از مسئولان وقت خواست که به آیندۀ موسیقی ایران بیندیشند و فکری به حال هنرستان و دانشکده ها بکنند.