شنگ

شنگ (sheng) یکی از سازهای بادی قدیمی و سنتی چین است که درحال حاضر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. قدمت آن به ۳۰۰۰ سال پیش می رسد و در میان مردم چین در دوره دیناستی (B.C. Yin Dynasty) بین سالهای۱۴۰۱ – ۱۱۲۲ رایج بوده است. شنگ از ۱۷ تا ۳۷ لوله ی عمودی نی بامبو که با طول های مختلف در استوانه که بر سر آن یک قطعه دهانی ضمیمه شده، کنار هم قرار گرفته اند درست شده است. با این خصوصیات ساختمانی، شنگ تنها ابزار موسیقی بادی چینی است که توانایی اجرای ملودی و آهنگ های گوناگون (حتی بصورت چند صدایی) را دارد.

صدا به وسیله مکیدن یا دمیدن در قطعه دهانی که در سر شنگ تعبیه شده است ایجاد میشود، در واقع این عمل باعث ارتعاش سر نی ها شده و صوت را به وجود می آورد.

نی ها در یک دایره شکسته قرار دارند. دو تا از نی های که دارای سوراخ انگشت هستند در داخل و سمت راست قرار دارند تا به وسیله درز دایره مورد استفاده قرار گیرند.

بقیه نی های باقی مانده به صورت روکش در خارج قرار دارند و به وسیله دیگر انگشتان و شست نواخته می شوند. نی ها به وسیله ماده ای به نام “chu sha” کوک می شوند؛ این ماده مخلوطی از موم، صمغِ صنوبر و اکسید جیوه است. برش طولی نی ها باعث تشدید دانگ صدا در شنگ می شود، اندازه این برش ها بیشتر به زیبای بستگی دارد تا به صدا!

شنگ الهام دهنده اختراع ارگ (کلیسا)، آکاردئون و سازدهنی (که همه در واقع از خانواده ارغنون هستند) می باشد. شنگ در سال ۱۷۷۷ به اروپا وارد شد و در موسیقی اروپا تاثیرات زیادی اعمال کرد. قابلیت های چون ثابت ماندن کوک، اندازه کوچک و قیمت کم نی های بکار رفته در آن باعث این امر بود.

از ۱۹۵۰ استاد معروف شنگ هو تیان کوان (Hu Tian Quan) تلاشهای بسیاری برای بهبود کیفیت صدا و تکنیک های نواختن شنگ سنتیکه دارای ۱۷ نی بود کرد. در سال ۱۹۵۷ او اولین کسی بود که اجرایی با شنگ به صورت سولو داشت.

این وسیله نیاز به هیج آلت ضمیمه دیگری ندارد. پس از سالها تلاش استاد هو (Hu) توانست شنگ سنتی را به ۳۰ نی افزایش دهد و اولین شخصی بود که کنسرتو پیانو “Yellow River” را با استفاده از این شنگ ۳۰ نی اجرا کند.

استادانی چون

“Weng Zhen Fa”، “Yan Hai Deng” و پروفسور “Zhang Zhi Liang” در این موفقیت شرکت داشتند. از سال ۱۹۶۰ بسیاری از مجریان و سازندگان شنگ، انواع دیگر شنگ را بصورت مدرن تولید کردند. یکی از اشخاص کلیدی در پیشرفت شنگ به شنگ ۳۶ نی با صدای زیر (سوپرانو) سازنده معروف “Sun Ru Gui” بود.

۳ نوع شنگ سوپرانو، شنگ آلتو و شنگ باس امروزه در ارکسترهای نوین چین مورد استفاده قرار می گیرند. بسیاری از شنگهای جدید دارای ۳ اکتاو کروماتیک بوده و توانای نواختن انواع موسیقی های نوین و پیچیده را دارند. نیز شنگ ۲۱ نی ساخته شده به وسیله “Xing Yan Lin” که محدوده آن از d1 به f3 تغییر کرده است هم امروزه وجود دارد.

تمامی نی ها پس از ارتعاش به وسیله تقویت کننده ایجاد صوت می کنند. این نوع شنگ معمولا به صورت تکی یا به همراه آلات بادی یا ضربی یا انواع دیگر شنگ به کار می رود. شنگ ۳۷ نی که به وسیله “Weng Zhen Fa” و پروفسور “Mou Shan Ping” در سال ۱۹۸۰ طراحی شده و محدوده آن از g به g3 بهبود یافته است.

قسمتی از اجرای شنگ را همراه با ارکستر سمفونیک ببنید

تمام نی های این نوع شنگ جدید جای خود را با نی های طراحی شده به وسیله پروفسور “Mou Shan Ping” عوض کرده اند. این شنگ با پوشش حفره ها و فشردن دکمه های برنجی نواخته می شود که می تواند به تنهایی و یا با همراهی مجموع چند شنگ و ابزار ضربی و بادی و در ارکسترهای چین مورد استفاده قرار گیرد. همچنین از این ساز می توان برای نواختن انواع موسیقی ها استفاده کرد. شنگ ۳۷ نی، امروزه یکی از انواع بسیار مطرح و حرفه ای این نوع ساز است.