گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به کارنامه هنری علی تجویدی (۲)

علی تجویدی (1298-1384)
علی تجویدی (1298-1384)

تجویدیِ ویولن نواز

از سال های فعالیت علی تجویدی ویولن نوازی های زیادی ضبط شده است که در آنها چهار ویژگی خودنمایی می کند: ۱- سبک شخصی او در پیوند زدن سبک ویولن نوازی ابوالحسن صبا و حسین یاحقی. ۲- تنوع قابل توجه تحریر ها ۳- استفاده از تکنیک های اسپیکاتو به شکلی که با این میزان از مهارت در کمتر ویولنیست سبک ایرانی ای دیده می شود. ۴- اشتباهاتی که کم و بیش در ژوست نواختن او روی می دهد.

از این خصوصیت ها آخرین اش، به علاوه سونوریته گاه خشن او باعث شد که ویولن نوازی تجویدی آنچنان که باید و شاید مورد پسند عموم قرار نگیرد. شاید اگر این خصوصیت اخیر وجود نداشت، تجویدی ویولن نوازی بی رقیب بود چراکه خصوصیت های تکنیکی و ادیتی (به زبان عامیانه: «حسی») او می توانست پلی میان سبک پر محتوا و تحریر صبا و سبک تغزلی و ملیحِ یاحقی ها باشد؛ نقشی که در نبود تجویدی، حبیب الله بدیعی، با تنوع کمتری از تحریر ها، بازی کرد و محبوبیت پیدا کرد.

تجویدیِ تنظیم کننده (۳)

زمانی تجویدی به فکر تحصیل هارمونی و ارکستراسیون نزد هوشنگ استوار (که هشت سال از او کوچکتر بود) افتاد که دیگر نام و اعتباری در میان اهل موسیقی داشت. این خصوصیت اخلاقی قابل تحسین او که در هر سن و کسوتی حاضر به زانو زدن در مقابل اهل علم بود، کلید توفیقات علمی اش شد. تجویدی پس از این دوره بعضی از آثار خود را چندصدایی کرد که از برجسته ترین آنها می توان به «بسوزان» بر شعری از عبدالله الفت اشاره کرد. با این همه توانایی او در چندصدایی کردن آثارش به قدری نبود که از همکاری با افرادی مانند فرهاد فخرالدینی، فریدون ناصری، کامبیز روشن روان، فریدون شهبازیان و مرتضی حنانه بی نیاز شود.

تجویدیِ ردیف دان

از علی تجویدی یک ردیف نیز به جا ماند که همزمانی انتشارش با دوره تسلط ردیف میرزاعبدالله سبب شد، متاسفانه آنطور که باید مورد توجه قرار نگرید، اما، بعضی از شاگردان او از جمله فرهاد فخرالدینی که با نکته های با ارزش این ردیف آشنایی دارند، جایگاه والایی برای آن قائل هستند.

تجویدیِ مدرس

هرچند که از دید عموم مردم، مهمترین شاگردان علی تجویدی چند خواننده خانم محبوب هستند ولی در واقع تجویدی سالها در هنرستان موسیقی ملی و کلاس های دیگر مشغول تعلیم شاگردان بوده است و بسیاری از نوازندگان امروزی، شاگردان تجویدی قدیمی هستند. تجویدی در تدریس ویولن ایرانی، توجه ویژه ای به ویولن کلاسیک داشت و سعی می کرد شاگردان را از نظر تکنیکی تا حد امکان پرورش دهد؛ همچنان که خود در دوره هنرجویی از محضر ملیک آبراهیمیان و بابگن تامبرازیان استفاده کرده بود.

تجویدیِ سه تار نواز

علی تجویدی غیر از آشنایی با ویولن با سازهای سه تار، تار، کمانچه، تنبک و فلوت نیز آشنایی داشت، ولی بنا بر ضبط هایی که از او باقی مانده، غیر از ویولن تنها سه تار نوازی او در حد استاندارد که در حد نوازندگان حرفه ای سه تار است. او سه تار را نیز به توصیه صبا در محضر این هنرمند و معلم یگانه دوران می نوازد.

سخن پایانی…

پس از انقلاب، به ویولن نوازی به سبک ایرانی حمله شد و حتی هنرمندانی مثل علی تجویدی که تنها هنرشان ویولن نوازی نبود، از این موج بی مهری در امان نماندند. ای کاش سکوت طولانی تجویدی پس از انقلاب اتفاق نیفتاده بود و این یگانه موسیقی ایران که به گواه آخرین آثارش، همچنان چشمه جوشان هنر و خلاقیت بود، آثار بیشتری برای تاریخ موسیقی ایران به جای می گذاشت…

پی نوشت

۳-  اصطلاح تنظیم کننده، از موسیقی پاپ وارد ادبیات موسیقی شناسی ما شده و به معنی چندصدایی کردن موسیقی های تک صدایی است. بهتر از به جای این واژه از اصطلاحات فنی تر بهره برده شود، مثلا دقیقا به «چندصدایی» اشاره کنیم.

روزنامه اعتماد ۲۵ آبان ۱۳۹۹

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است