گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به آثار و توانایی های حسین خواجه امیری (۶)

یکی از برنامه های استثنایی و شاخص ایرج گلهای تازه شماره ۲۸ می باشد که نه تنها در آثار خود او بی مانند است بلکه نمونه آن در آثار دیگر آواز خوانان نیز یافت نمی شود. این برنامه در دستگاه ماهور است (و به قول علی جهاندار ماهور بسیار عجیب و غریبی است) که بسیار بدیع و خلاقانه اجرا شده است. پیش درآمد این برنامه به نام اتود ماهور اثر داریوش دولتشاهی در ماهور می باشد که فریدون شهبازیان آنرا تنظیم کرده که تکنوازی این اثر را حسین علیزاده در جوانی اجرا کرده است (۱)

آواز این برنامه را ایرج در فضای تلفیقی از موسیقی کلاسیک غربی و ایرانی است اجرا کرده که در این میان، پنجه و جواب آوازهای مرحوم پرویز یاحقی و مرحوم منصور صارمی نیز رنگ دیگری به این برنامه بخشیده است. انتخاب مناسب شعر رمانتیکی از حافظ که در ادامه این نوشته آمده زیبایی این آواز را دو چندان کرده است.

درآمد اول آواز با مدولاسیونی عجیبی از شور (!) آغاز و به ماهور فرود می آید:



audio file
درآمد اول را بشنوید



audio file
درآمد دوم را بشنوید

صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت

ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت

در ادامه ایرج گوشه گشایش را اجرا میکندکه پس از آن به اجرای تحریر، با حرکت به اکتاوی بالاتر شنونده را برای ورود به گوشه دلکش آماده می کند:



audio file
اجرای گوشه گشایش را بشنوید

گل بخندید که از راست نرنجیم ولی
هیچ عاشق سخن سخت به معشوقه نگفت



audio file
تحریر ورود به دلکش را بشنوید

سپس وارد گوشه دلکش و قرچه می شود:



audio file
اجرای گوشه دلکش را بشنوید

تا ابد بوی محبت به مشامش نرسد
هر که خاک در میخانه به رخساره نرفت



audio file
اجرای گوشه قرچه را بشنوید

در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل ز نسیم سحری می‌آشفت

در پایان ایرج حجاز و تحریر زیبای آنرا بسیار شفاف و شمرده و غلتان اجرا می کند و با اشاره به شور
به ماهور فرود آمده و دوباره با تحریری بسیار زیبا در اکتاو بالا در ماهور آواز پایان می پذیرد.



audio file
فرود به ماهور را بشنوید

گفتم ای مسند جم جام جهان بینت کو
گفت افسوس که آن دولت بیدار بخفت

آواز این برنامه با اوج و فرودهایش و حالت رمانتیکش و فضا سازی های خواننده، در آواز ایران تا به امروز یکتاست.

پی نوشت

۱- این قطعه در مجموعه ای به نام «جام تهی» به همراه آثاری از فریدون شهبازیان به همراهی داریوش دولتشاهی، محمدرضا لطفی، فرامرز پایور و حسین علیزاده، در سالهای اخیر با صدای محمدرضا شجریان توسط انتشارات بتهوون منتشر شده است.

فرشاد خالصی

فرشاد خالصی

دیدگاه ها ۳

  • یک شاهکار از تلفیق شعر و موسیقی🤣
    به قول آقای خالصی
    صدا ارتباطی با حس و حال شعر ندارد تحریرها هم پرت و هردنبیلی است
    تعصب هم حدی داره
    باز هم خواندن شعر عاشقانه و ضعف ایرج در ساخت و پرداخت صدا برای چنین شعری
    لحن تکراری و لاتی
    صد بار دیگه باید به این متعصبین گفت ایرج ادب سخن گفتن با معشوق را بلد نیست
    نمونه اش همین آواز

بیشتر بحث شده است