محمود خوشنام
آهنگسازی
روح الله خالقی در قلمرو آهنگسازی، همان شیوه ای را دنبال کرد که در مکتب وزیری آموخته بود. از یک سو برای ریتم و وزن اهمیت ویژه ای قائل بود و از سوی دیگر معتقد بود که موسیقی ایران نیز باید به راه چند صدایی شدن برود تا از ملالی و یکنواختی در امان بماند و تاثیر و جاذبه بیشتری پیدا کند.
البته او نیز چون وزیری برای این کار در جستجوی راه و روشی بود که با ویژگی های موسیقی ملی سازگار باشد.
به نظر خالقی پیوند تاریخی و اغراق آمیز شعر و موسیقی، در جامعه ای که به شعر عشق می ورزد، نمی گذارد موسیقی خالص پرورش پیدا کند. به همبن جهت می کوشید تا به موسیقی خالص نیز فرصت عرض اندام بدهد. برنامه ای را در رادیو تهیه و پخش می کرد با عنوان موسیقی بی کلام. علاوه بر آن خود مانند وزیری به آفرینش آهنگ هایی می پرداخت که از قیمومت شعر رها باشد.
در این گونه آثار او آسوده تر می توانست روش های نوآورانه خود را در زمینه چند صدایی شدن موسیقی تجربه کند.
آفریده های خالقی بر روی شعر شاعران کلاسیک و معاصر نیز غالبا دارای مقدمه ای طولانی است که به نظر می رسد برای جلوه دادن به موسیقی خالص ساخته و پرداخته شده است.
در میان آفریده های خالقی «رنگارنگ» ها جای ویژه ای دارد. قطعاتی است در پیوند نزدیک و محتوایی با مایه های موسیقی سنتی و لی در عین حال بهره مند از ساز آرایی های رنگین و جذاب علینقی وزیری، رنگارنگ های خالقی را دلچسب و از نظر ترکیب و هماهنگی، فوق العاده لطیف و زیبا ارزیابی کرده است.
روح الله خالقی آفریده های دل انگیز دیگری نیز دارد. پیش از همه باید از سرود ای ایران یاد کرد که همراه با متن برانگیزاننده «حسین گل گلاب» در سال های اخیر عملا به سرود ملی مردم ایران تبدیل شده است.
از این سرود جاودانه که بگذریم باید از ترانه هایی جون «بوی جوی مولیان» (بر روی شعری از رودکی)، لاله آتشین، می ناب، جام جم و حالا چرا؟ بگوییم که هنوز پس از سالها که از آفریدن آنها می گذرد، بهترین نمونه های تصنیف سازی و تلفیق درست شعر و موسیقی به شمار می رود.
از روح الله خالقی همانگونه که اشاره کردیم چند کتاب ارزنده نیز بر جای مانده است. «نظری به موسیقی» در دو جلد، سرگذشت موسیقی ایران، در سه جلد و قواعد هارمونی که برگردانی از منابع اروپایی است.
علاوه بر این مقالات بیشماری از او در مجلات چنگ، موزیک ایران، موسیقی، رادیو ایران و پیام نوین انتشار یافته که همه در توضیح و تشریح ویژگی های موسیقی ملی گذشته و حال و راه و روش آینده آن است.
خالقی، در بیست و یکم آبان ماه سال ۱۳۴۴ پس از چند عمل جراحی ناموفق در شهر سالزبورگ در اتریش چشم از جهان فرو بست.
۱ نظر