محمود خوشنام
در جریان رشد و پرورش موسیقی در ایران و در یکصد سال گذشته، ادیبان و مفسران اگر چه شمارشان اندک بوده، اما نقشی تاثیر گذار ایفا کرده اند. جامعه موسیقی ایران در گذشته های دورتر همیشه از کمبود ادبیات ویژه خود رنجور بوده است. کتاب های نظری کاری به رابطه موسیقی و جامعه نداشتند و تنها به ویژگی های فنی و ریاضی آن می پرداختند. با سر و سامان گرفتن هنرستان های موسیقی و رواج شیوه های علمی و تحقیق و بررسی نیاز به فراهم آوردن ادبیات ویژه برای آن، فزونی گرفت و سبب پدید آمدن چند پایگاه و منبع تفسیری شد.
غلامحسین مین باشیان در سال ۱۳۱۷ نخستین مجله موسیقی را انتشار داد که برجستگان هنرِ نو چون صادق هدایت، نیما یوشیج، عبدالحسین نوشین و مجتبی مینوی نویسندگان آن بودند و در آن علاوه بر موسیقی به هنرهای دیگر نیز پرداخته می شد. این مجله دو دوره انتشاری دیگر با جمع نویسندگان دیگر داشت که در واقع نخستین سنگ بنای ادبیات موسیقی را بر زمین نهادند.
در سال های بعد شمار نشریات موسیقی افزایش یافت. جدا از دو کتابِ تاریخ و تفسیر موسیقی از سعدی حسنی، چند نشریه موسیقی دیگر نیز منتشر شد. مجله چنگ را انجمن موسیقی ملی در سال ۱۳۲۵ با سردبیری لطف الله مفخم پایان انتشار داد، و در سال ۱۳۲۱ ماهنامه موزیک ایران سر برآورد که نخستین نشریه ای به شمار می آید که بدون حمایت دولتی انتشار یافته است و همزمان با آن روزنامه زنگ را حسینعلی ملاح از هنر آموزان هنرستان موسیقی ملی انتشار داد، که اینک بیست سال از درگذشت او می گذرد. پژوهنده ای که در سایه مانده است.
حسینعلی ملاح در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در تهران زاده شد و موسیقی را از سن ۱۴ سالگی با ویولن آغاز کرد. او رموز نواختن را از حسین یاحقی و ابوالحسن صبا و دانش نظری موسیقی را از علینقی وزیری و روح الله خالقی آموخته بود.
ملاح در سال هائی که وزیری ریاست هنرستان عالی موسیقی را برعهده داشت در آن نام نویسی کرد و به تحصیلات خود ادامه داد. او در هنرستان هم با مبانی موسیقی بین المللی آشنا شد و هم علاوه بر ویولن نواختن سازهای ملی چون تار و سه تار را نیز فراگرفت. او همزمان با فراگیری موسیقی، تحصیلات عمومی خود را در رشته کشاورزی به پایان برد. ولی به زودی گل و گیاه را به کناری نهاد و وقت خود را یکسره وقف پژوهش در موسیقی کرد.
ملاح دریافته بود که زمینه از بررسی های فرهنگی- اجتماعی موسیقی خالی است. از آن گذشته جامعه موسیقی ایران نیاز به توضیح و تشریح مسائل نظری دارد. این بود که بخش بزرگی از توان و زمان خود را در راه برطرف ساختن این نیاز به کار زد.
۱ نظر