بهروز مبصری
غلامرضا مرشد ورزنده در سال ۱۳۰۵ در کاشان متولد شد. پدرش، مانده علی، مرشد زورخانه بود و مختصری سنتور می نواخت. درس های مقدماتی سنتور را نزد پدر فرا گرفت و با ضرب آشنایی پیدا کرد. موسیقی را از رادیو می شنید و در حافظه خود نگه می داشت. در کاشان با حسین قوامی آشنا شد و به تشویق او در سال ۱۳۲۵ به تهران آمد و خیلی زود به یک چهره درخشان تبدیل شد. در منزل کسانی چون احمد مهران، عبدالحمید گلشن ابراهیمی، مرتضی عبدالرسولی و برادران دولو و ارباب مهدی یزدی با هنرمندانی چون حسین یاحقی و ادیب خوانساری همکاری کرد. در سال ۱۳۳۴ به استخدام رادیو درآمد و با هنرمندانی چون محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، ناصر مسعودی و دیگران همکاری داشت و در برنامه های برگ سبز شرکت می کرد.
ورزنده با سنتورهای ساخت خودش نوازندگی می کرد (چهار عدد سنتور دست ساز ورزنده باقی مانده است) اندازه سازش بزرگتر از سنتورهای معمول و جنس سیم و گوشی ها نیز متفاوت بود. ساز وی در قسمت سیم های سفید ۱۱ خرک داشت در قسمت سیم زرد ۹ خرک؛ سیمهای سفید را پنج تایی می بست و سیم های زرد را سه تایی؛ گاهی نیز تمام سیم ها را سفید می بست.
مضرابهای خاصی نیز داشت که خودش از چوب انار می ساخت؛ مضراب هایش حلقه نداشت و طوری ساخته شده بود که زودتر از حد معمول از روی سیم بلند می شد و نیز مضراب را طوری به دست می گرفت که امکان حرکت طولی در محدوده ۱۱ خرک را داشته باشد. یکی از تکنیک های مضراب نوازی اش حالت خفه کردن صدا با چسباندن مضراب روی سیم بود.
در تکنیک مضراب نوازی وی ریز و نیز تک جایگاه ویژه ای دارد؛ همچنین زمانبندی، شدت و ضعف نواخت ها، تزئینات، فواصل و سونوریته خاص ساز او که مبحثی جداست. شیوه سنتورنوازی منحصر به فرد او مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد و به عنوان یک صدای خاص در حافظه موسیقی مردم باقی ماند به طوری که اهل فن به محض شنیدن اولین مضراب های ساز او تشخیص می دهند که غلامرضا ورزنده نوازنده این ساز است.
وی در روز دوشنبه ۲۹ دی ماه ۱۳۵۵ به یک مهمانی به منزل سپهبد مبصّر می رود؛ هنگامی که داخل اتاق می شد تا سنتورش را کوک کند، همانجا در اثر سکته قلبی فوت می کند. صبح روز بعد پیکرش را به سردخانه منتقل می کنند تا خویشان و اقوام وی از کاشان بیایند؛ دو روز طول می کشد و صبح روز پنجشنبه پیکرش را در بهشت زهرا در قطعه ۸ ردیف ۴۷ شماره ۵ به خاک می سپارند.
۱ نظر