بهروز مبصری
در سال ۱۳۰۷ بازتاب تصانیفی چون مرغ سحر با صدای ملوک ضرابی، ای دست حق (کابینه سید ضیاء) با صدای قمر و تصانیفی که با اشعار ملک الشعرای بهار و صدای جمال صفوی به گوش مردم می رسید دولتمردان را بر آن داشت که گرامافون را به عنوان یک وسیله تجملی نگاه نکنند بلکه خطرش را از مطبوعات کمتر ندانند به همین دلیل سرتیپ محمد درگاهی رئیس کل تشکیلات نظمیه مملکتی مصوبه هیئت محترم وزراء مورخه ۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ نظام نامه مقررات ضبط صوت در صفحات گرامافون را به وزیران رساند و در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ جهت اجرا ابلاغ شد این نظام نامه در ۵ ماده بوده که به امضاء رسید:
ماده ۱- کلیه نمایندگان کمپانی ها قبل از هر اقدام جهت تحصیل اجازه مخصوص برای اسناد و آرتیست های خود به اداره نظمیه محل مراجعه و کتبا متعهد
بشوند که صفحات را بر طبق این شرایط پر نمایند.
ماده ۲- در هیچ موقع صفحاتی بدون اطلاع و حضور نماینده نظمیه پر نکرده و با آرتیست های غیرمجاز کنترات منعقد ننمایند.
ماده ۳- در کنتراتی بین نمایندگان کمپانی ها و آرتیست ها منعقد و به اداره نظمیه ارایه می شود نام دستگاه و اشعار و آواز و تصنیف و هویت اشخاص که
صفحه را پر می کنند با ذکر اسم، خانواده و شغل قید گردد.
ماده ۴- پس از انعقاد کنترات نظمیه را در پروگرام ایامی که صفحه پر م یشود با ذکر ساعت و محل مشروحا مستحضر نمایند.
ماده ۵– در صورت تخلف از مقررات صفحاتی که بدون اجازه پر شده متخلفین برای مجازات به محکمه صلحیه تسلیم خواهند شد.
طهران مورخه ۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ محل امضاء
مهر مهدی قلی و مهر ریاست وزراء.
از این تاریخ تاکنون برای ضبط و اجرای صحنه ای موسیقی و عوامل آن به وسیله ارگان های ذیربط کنترل می گردد. این نکته قابل ذکر است که از این تاریخ به بعد دیگر بخش بزرگی از هنرمندان موسیقی و هم چنین ترانه سرایی ملک الشعرای بهار را نمی بینیم و به همین دلیل در کتابه ای تاریخ موسیقی هم چون سرگذشت موسیقی نوشته روح الله خالقی و یا تاریخ موسیقی نوشته حسن مشحون که کتب مرجع اند نام هنرمندانی چون جمال صفوی خواننده، حسین خان تهرانی (آواز)، سنجلابی و برخی دیگر دیده نمی شود. خوشبختانه آثار صوتی این هنرمندان روی صفحات گرامافون در دست است.
صفحات گرامافون تا دهه ۵۰ شمسی یک وسیله رسانه ای صوتی تاثیرگذار در تاریخ اجتماعی ایران بودند و از این زمان به بعد رسانه های صوتی دیگری جایگزین آن شدند.
منابع
جزوات صفحه سنگی امیر منصور
فصلنامه خانه موسیقی (شماره ۱)
۱ نظر