سیری در ضبط آثار ابوالحسن صبا بر روی صفحه (۳)

همچنین آثاری از ملکه برومند با ویولن صبا و پیانو محجوبی به ضبط می رسد که مجموعاً ۲۸ روی صفحه است که ۶ روی صفحه را سامی ملاح نوازنده برجسته عود اهل سوریه همراهی می کند، از آثار جالب و منحصر به فرد این دوره اجرای اثر دوصدایی ملکه برومند و بدیع زاده و با تاج اصفهانی است. روی برخی صفحات گرامافن نوشته شده: دو دلداده، تاج اصفهانی، م. ب، به شماره کاتالوگ ۱۲۸۵؛ تصنیف من مال تو ۱ و ۲ م.ب، بدیع زاده به شماره کاتالوگ B و A 129. پیانو مرتضی خان، ویولن صبا و تصنیف مرد دوزنه، م.ب، بدیع زاده، پیانو مرتضی خان، ویولن صبا، به شماره کاتالوگ B و A131 .

از دیگر آثار صفحه ای با صدای جواد بدیع زاده است با شماره کاتالوگ ۲۹۹۳ و ۲۹۹۴ که همان صفحه ای است که در خاطرات بدیع زاده با عنوان «بیات تهران» نقل شده روی اول آن «دعای عاشق» و روی دوم «نفرین عاشق» است که با ویولن صبا و پیانو مرتضی محجوبی است که اولین صفحه ضبط شده از بیات تهران است.

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۹ رادیو ایران شروع به کار می کند و صبا وارد رادیو می شود. در سال ۱۳۲۶ ش ایران خود امتیاز تولید صفحات گرامافن را به دست می آورد و کمپانی هیز مسترز ویس تعدادی صفحه ضبط می کند اما صفحه ای از صبا از این دوره به دست نیامده است.

از اوایل سال های دهه ۳۰ امکان ضبط صوت بر نوار ریل وارد ایران می شود و آثار صبا به روی نوار ریل به ضبط می رسد از جمله سه تار نوازی اش و نوارهای خصوصی او با ویولن همراه با ضرب زنده یاد حسین تهرانی به ضبط می رسد. از جمله نوار ضبط شده ویولن صبا با آواز مستوفی سنگ تراش و ضرب علی تجویدی در سه گاه است که اثری منحصربه فرد از آواز مستوفی و ویولن صبا است.

خوشبختانه همه آثار ضبط شده صبا به روی نوار ریل شناسایی شده است و بخش بزرگی از آن در دسترس عموم قرار دارد. در سال ۱۳۵۲ به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بخشی از کارهای صبا از جمله سه تار در دستگاه نوا، دو نوازی ویولن با سنتور پایور، همچنین مصاحبه با ایشان و بیوگرافی که گوینده آن فیروزه امیرمعز است، در یک صفحه ۳۳ دور به مدت حدود یک ساعت منتقل و در دسترس عموم قرار گرفت.

منابع و مأخذ
کلاس لیبل شناسی صفحات گرامافن امیر منصور ۱۳۸۶
جزوات صفحه سنگی امیر منصور
آرشیوهای خصوصی
مجله چنگ، تیرماه ۱۳۲۵

فصلنامه خانه موسیقی ایران (شماره ۱۸)