جایگاه موسیقی در عهد ساسانیان (۲)

یکی از وقایع مهم دوران بهرام گور پیدا شدن گنج جمشید است که به گنج گاوان نیز معروف است و موجب پدید آمدن آهنگی به همین نام است که جزء یکی از الحان باربد است و داستانش به شرح زیر است: می گویند دهقانی مشغول آبیاری زمین خود بود که ناگاه متوجه چاله ای شد که همه ی آبها در آن فرو می رفت. نزدبهرام آمد و موضوع را با او در میان گذاشت، بهرام به آنجا رفت و دستور داد زمین راکندند. مجسمه ی دو گاو میش را پیدا کردند که از طلا ساخته شده بود و چشم هایشان از یاقوت قیمتی پر شده بود و شکم هایشان پر از نار و سیب و میوه های زرین و درون میوه های زرین پر از مروارید بود. در جلوی سر گاو میشها آخوری از طلا بسته شده بود.

آنها را پر از جواهرات قیمتی کرده بودند و بر روی آنها نام جمشید را کنده بودند و بر سایر اعضای بدنشان تصویری از جانوران پرنده و چرنده را مرصع کاری کرده بودند. بهرام آن گنج را بین مردم مستحق تقسیم کرد چنانچه می گویند دیگر در آن سرزمین آدم نیازمندی باقی نماند و به این ترتیب گنج جمشید یا گنج گاو شد نام یکی از الحان باربد پس از بهرام گور خسرو اول یا انوشیروان به حکومت رسید.

در زمان وی اقتدار حکومت و فرهنگ و هنر تضعیف شد به طوریکه در یک روز سه هزار نفر را به جرم اعتقاد به یک گرایش مذهبی گردن زد. انوشیروان رتبه ی رامشگران را که در زمان بهرام از طبقه ی پنجم به طبقه ای کاملا ممتاز ترفیع یافته بود دوباره به رتبه ی پنجم که همان رتبه ی دوره ی اردشیر بود نزول داد. پس از انوشیروان خسرو دوم یا خسرو پرویز به قدرت رسید. دوران خسرو پرویز را عصر طلایی موسیقی می نامند. توجه بسیار دقیق خسرو پرویز در این دوران به موسیقی باعث ظهور پدیده هایی شد که نامشان بر لوح تاریخ به یادگار ثبت شده است. بزرگانی چون سرکش، باربد، رامتین یا رامین، آزاد وار چنگی و نکیسا که در این دوره پا به عرصه ی تجلی گذاشتند.

بر دیوارهای غار طاق بستان دو مجلس حجاری شده که یکی از آنها مربوط به افتتاح سدی در رودخانه ی دجله است. سدی که برای افتتاح آن علاوه بر دعوت از فرمانداران، از موسیقیدانان نیز دعوت به عمل آمد. یکی دیگر از مجالس طاق
بستان مربوط به شکار آهوست. نوازندگان در بالای تصویر پشت سر ایستاده اند. دو تن از آنان کرنا و سومی نقاره ای در دست دارد و گروهی از زنان مشغول نواختن چنگ و یا در حال کف زدن هستند.

«تخت طاقدیس» نام یکی از الحان باربد در دوره ی خسرو پرویز است که در ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی نیز به عنوان گوشه ای اجرا می شود. «گنج بادآور» نیز آهنگ دیگری از آن زمان است که داستان جالبی دارد.