سیری در ضبط آثار ابوالحسن صبا بر روی صفحه (۲)

نیز در این آثار چند اثر کمیک که برخی از آنها با صدای خود صباست، یافت می شود از جمله صفحه ای با شماره کاتالوگ G1033 با عنوان «دانس کمیک» و صفحه «فاکسترات آش رشته» که از ساخته های صباست، همچنین صفحه مشهور «زیر بازارچه گلوبندک» با شماره Gp11 که شعر و آهنگ و خواننده خود صبا است؛ شعر این تصنیف را قبلاً صبا در سفر رشت سروده بود که دستخط آن موجود است. در این سری ضبط مجموعا ۹۴ روی صفحه (۴۷ صفحه) به ضبط می رسد.

دوره چهارم
اولین سفر صبا به خارج از کشور برای ضبط صفحه در سال زمستان ۱۳۱۴ به حلب سوریه توسط کمپانی سودوا انجام گرفت. صبا در این سفر با خوانندگانی چون جواد بدیع زاده، مادام پری آقا بابایف که نام اصلی اش ساتو آقابایف است و فرهاد معتمد نوازنده پیانو و اسماعیل مهرتاش نوازنده تار آهنگساز، و ترانه سرا، همراهی کرد.

تعداد آثار ضبط شده ۷۴ روی صفحه (۳۷ عدد صفحه) است که بر روی صفحات سودوا با لیبل سبز رنگ به ضبط می رسد که همگی در شهر حلب سوریه است. در این آثار تصانیف اجتماعی و کمیک بدیع زاده هم چون «زالزالک» و «شوفر» و «آلاگارسون» را می توان دید که روی صفحه آلاگارسون نوشته شده: ۰۱۱۶۱W «آلاگارسون، جامعه باربد، آواز بدیع زاده، ویولن صبا، پیانو ف. م».

این صفحات در مهرماه ۱۳۱۵ ش به تهران رسید و در آگهی کمپانی آغاسی فهرست شده و به بازار عرضه شد. از نکات جالب، شرکت دسته موزیک نظامی شهر حلب به عنوان آغاز کننده ضبط صفحات در این دوره است و اولین ضبط صفحه به شماره ۵۶۰ است. شرح تفصیلی این سفر در خاطرات بدیع زاده و گم شدن آنها در صحرای شام در کتاب گلبانگ محراب تا بانگ مضراب آمده است.

همچنین به روی لیبل صفحات سبزرنگ کمپانی سودوا نام موسسه «جامعه باربد» را می بینیم که مرحوم اسماعیل مهرتاش مؤسس آن بود و هیچ گاه اسم خود را به عنوان آهنگساز یا ترانه سرا یا نوازنده به روی لیبل صفحات حک نکرد و همیشه نام موسسه جامعه باربد را می نوشت که فروتنی و تواضع این بزرگ موسیقی را گوشزد می کند.

دوره پنجم
پس از موفقیت سفر اول به حلب و فروش فوق العاده صفحات آن، کمپانی سودوا در سال ۱۳۱۷ بار دیگر برای هنرمندان سفری به حلب ترتیب داد؛ خوانندگان این سفر جواد بدیع زاده، تاج اصفهانی، ملوک ضرابی، ملکه برومند که به «م. ب» و ملکه حکمت شعار شهرت داشت و نام اصلی اش ملکه الزمان برومندفرد بود و نوازندگان این دوره ابوالحسن صبا (ویولن)، غلامحسین طاطایی (ویولن)، مرتضی محجوبی (پیانو)، هایکو (کمانچه)، ساشا، آشود (تار) و سامی ملاح از نوازندگان برجسته عود اهل سوریه بودند.

تعداد آثار ضبط شده ۲۵۰ روی صفحه یا ۱۲۵ عدد صفحه گرامافن است و اثر تکنوازی از صبا در این سری ضبط نشده و بیشتر آثار صبا با پیانو محجوبی است. از آثار جالب ضبط شده، ۴ اثر با صدای تاج اصفهانی و ویولن صبا و همراهی دیگران است به این ترتیب:
تصنیف ابوعطا «جفای گلچین» ۱ و ۲، ویولن صبا، پیانو محجوبی، عود سامی ملاح آواز تاج به شماره کاتالوگ ۱۴ و ۲۸۱۳. افشاری، «بهار زندگی»، ویولن صبا و طاطایی، پیانو محجوبی، آواز تاج به شماره کاتالوگ ۲۸۶۳. آواز صدای عاشق، ویولن صبا، پیانو محجوبی، شماره کاتالوگ ۱۲۸۵.