محمدعلی پورخصالیان
به همین دلیل هم هست که در همکاری های میان کلهر و دیگر موسیقی دانان خارجی، شاید یک دستگاه ایرانی به صورت کامل اجرا نمی شود؛ زیرا همان طور که تکه ای از موسیقی ایرانی همچون چاشنی ای گوارا به ترکیب اصلی اضافه می شود، باید همین رویکرد در خصوص نوازنده سیتار یا کورا یاگارمون یا هر ساز دیگری اجرا شود تا تعادل میان گفت و گوی این فرهنگ ها با هم در پروژه مشترک تامین شود و معادله بُرد- بُرد شکل بگیرد.
از سوی دیگر، در این پروژه های مشترک یا حتی در تک نوازی های کلهر، موسیقی و ساز ایرانی از محیط و زادگاه اصلی اش خارج می شود و در مقابل تماشاگرانی از فرهنگ متفاوت و در خاک متفاوت با خاک کشورمان، علی رغم اینکه تفاوت میان موسیقی ما و موسیقی ملت های دیگر و تجربه این تفاوت و ویژگی ها، مردم را به سالن آورده، در عین حال ضروری است که وجه اشتراکی میان کلهر، موسیقی کلهر که موسیقی ایرانی است و مخاطبان خارجی اش هم وجود داشته باشد.
در غیر این صورت، جایگاه و رابطه کلهر یا هر نوازنده چیره دست دیگری، جایگاهی کاملا از بالا به پایین و رابطه ای کاملا یک طرفه می شود و مخاطب خود را در محضر استادی حس می کند که علم و هنر خود را که کلیدش منحصرا در اختیار خودش است، به سمت مخاطب سرریز می کند.
به این ترتیب استفاده از تکنیک هایی که موسیقی دوستان و مخاطبان خارجی آن را در انواع دیگر موسیقی تجربه کرده اند می تواند راهکاری عملی باشد در هم پوشانی و برقراری نقطه یا خط چینی از علایق و سلایق مشترک میان مخاطب خارجی با کلهر، سازش و موسیقی اش. با این رویکرد، پیزوکاتو، ضربه زدن به آرشه، تولید اصوات ریتمیک و نویز با استفاده از تلنگر و ضربه زدن به کاسه و گردن ساز، استفاده از تکنیک تَپینگ۵ که از تکنیک های توسعه یافته در موسیقی راک است، هر چند از نظر خالص گرایان موسیقی کلاسیک ایرانی، خروج راه و رسم از نوازندگی اساتید افسانه ای موسیقی ماست، اما در آن محیط و در آن خاک و در آن جمعیت معنی دار شده و زمینه ساز برقراری ارتباط می شود.
تجربه دیدن اجرای کیهان کلهر در خارج از کشور تجربه ای خاص است که برای آن نیاز به حضور در مکان مناسب و زمان مناسب از الزامات است. برای نگارنده، تجربه ای مجازی و صدالبته غیرحضوری، با استفاده از مشاهده آثار تصویری کنسرت های کیهان کلهر در خارج از کشور از طریق فایل های ویدیویی در اینترنت، چه با همکاری نوازنده های ایرانی، چه به صورت تک نوازی و چه به صورت کار گروهی با نوازنده های خارجی، محقق شده است.
در این تصاویر ویدیویی، این موسیقی دان کشورمان از نوازندگی در یک سالن صدنفری، تا اجرا در کلیسا و اجرا در سالن های بزرگ دیده می شود. در بسیاری از این تصاویر دوربین، چهره مخاطبان این اجراها را نشان می دهد. می توان حس لذت بردن را از چهره های مشتاق تماشاگران درک کرد. اما یک نکته درباه تقریبا تمام اجراهای اوست؛ نوعی تکنکیی نوازی که نشان دهنده تبحر و چیره دستی نوازنده است، در یکی از متداول ترین اشکال خود، به صورت نوازندگی با سرعت بسیار بالا نمود پیدا می کند.
۱ نظر