گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

به یاد حسین تهرانی (۲)

حسین تهرانی (۱۲۹۰ – ۱۳۵۲)

شانش بزرگ حسین تهرانی آشنایی اولیه و همکاری بعدی او با ابولحسن صبا، آموزگار چند جانبه موسیقی ایران بود. صبا با شنیدن نخستین ضربه های حسین، توانایی های بالقوه او را در یافت و گفته خودش او را قاپید.

حسین تهرانی علاوه بر بهره گیری از آموزه های صبا، به راهنمایی او به انجمن موسیقی ملی راه یافت و در محضر روح الله خالقی، با نت خوانی و وزن شناسی آشنا شد. تهرانی، همچنین به یاری صبا، از سال ۱۳۱۹، سال بنیاد نخستین فرستنده رادیویی، به آن سازمان پیوست و به مرور به همنوازی با تکنوازان برجسته موسیقی سنتی پرداخت.

او همزمان در انجمن موسیقی ملی که به زودی به هنرستان عالی موسیقی تبدیل شد، به تدریس تنبک نوازای را به شیوه ابداعی خود بر عهده گرفت.

در زمان حسین تهران، تنبک نوازی کاری زشت و سخیف به شمار می آمد و مردم از تنبک نوازان به چشم لوطیان دوره گرد می نگریستند.

ویژگی ها

حسین تهرانی، پس از مرگ صبا در سال ۱۳۳۶ به همکاری تنگاتنگ با یکی از شاگردان برجسته او فرامرز پایور پرداخت و در کنسرت های بی شمار گروهای ساز های ملی در تالار رودکی و نیز در سفر های آسیایی و اروپایی شرکت داشت.

فراموز پایور درباره او می گوید: »او تنها نوازنده تنبک نبود بلکه یک موسیقیدان واقعی بود. همه دستگاه های موسیقی سنتی حتی گوشه های مهجور و دور افتاده را به خوبی می شناخت. علی الخصوص گوشه هایی را که حالت ضربی داشت و می توانست با ضرب ریتم سازگارشان را پیدا کند. از آن گذشته دو دانگ صدایی هم داشت که می توانست با ضرب خودش بخواند…»

تهرانی با تصنیف های قدیمی آشنا بود. تمام ضربی ها و «کار عمل» های گذشته را می دانست و آن چنان آن ها را روی تنبک پیاده می کرد که نوازندگان همراه را در نواختن دچار مشکل می کرد. سازهای موسیقی را می شناخت و تار و سنتور می نواخت. پایور در مورد شیوه های ابداعی تهرانی در تنبک نوازی می افزاید: «صدایی که از تنبک او در می آمد از صدای تنبک دیگران متفاوت بود… که در قسمت های ریز داده می شود. مثل آرشه ویولن صاف و تمیز بود می توانست نوع مضراب ها را ساز همراه را تشخیص بدهد و انگشت گذاری روی تنبک را با آن چه نوازنده می نواخت منطبق کند.»

در واقع همراهی ضرب حسین تهرانی با نوازنده و یا گروهی از نوازندگان آن چنان ظریف و هوشمندانه صورت می گرفت که گویی تنبکی در کار نیست و ضربه ها همان طپش های نغمه ای سازهاست!

مهارت ها و ظرافت های تهرانی، بسیاری از نوازندگان سازهای کوبه ای غربی را که به ایران می آورند نیز مجذوب خود می کرد. ماکس روچ طبال معروف آمریکایی که به یکی از جشن ها هنر آمده بود، پس از شنیدن تکه ای از تنبک نوازی تهرانی گفته بود: «ضربه هایی که او از پوستی کشیده بر چوب در می آورد از مجموعه سازهای کوبه ای من در نمی آید.»

با حرفی تامل برانگیزی از حسین تهرانی، یادواره کوچک او را به پابان می بریم: «پیش از این ما تنبک نوازان مثل صفر پیش از عدد بودیم. حالا آمده ایم بعد از عدد نشسته ایم.»
بی بی سی فارسی

محمود خوشنام

محمود خوشنام

۱ نظر

بیشتر بحث شده است