گفتگوی هارمونیک
نوشته «دانیلا و برند ویلمک؟» و ترجمه ««ضیاالدین ناظم پور» توسط موسسه فرهنگی هنری «ماهور» چاپ و منتشر شد. همچنان که از عنوان کتاب بر می‌آید، این کتاب در مورد «رویکردی غیر کلاسیک به درک احساسی آکوردها» به بحث و بررسی می‌پردازد. برای آشنایی با کلیات مباحث کتاب مقدمه مترجم را با هم می‌خوانیم:
نظزیه پردازان زیبایی شناسی برخی بر این باورند که درک زیبایی امری اکتسابی است که ریشه‌های آن در محیط خانواده، جامعه و فرهنگ شکل می‌گیرد. در عین حال برخی دیگر به درکی کاملن انتزاعی از زیبایی باور دارند که می‌توان آن را نوعی سلیقه شخصی قلمداد کرد. شاید هم درک ما از زیبایی ملغمه‌ای از این دو باشد. در تاریخ موسیقی تا پیش از دوران کلاسیک خلق زیبایی منوط به رعایت قوانینی از پیش تعیین شده بود که در دوران کلاسیک به کارگیری این روش به اوج کارایی خود در آفرینش موسیقی رسید.
این تفکر برخاسته از باور درک زیبایی به روش اکتسابی بود. به عنوان مثال برخی از درجات هر گام مهمتر از برخی دیگر تلقی می‌شدند و این امر سبب می‌شد که آهنگساز طبق قواعدی از پیش تعین شده خود را موظف بداند در که ساخت موسیقی، درجات دوم، سوم، ششم و هفتم گام را روی درجات اول، چهارم، پنجم و اکتاو حل کند و بر این مبنا رساله‌های هارمونی زیادی نوشته شد. اواخر عمر دوره کلاسیک و ظهور آرام آرام دوره رمانتیسم، این دیدگاه زیباشناسانه در مورد اصوات و آکوردهای مطلوب و نامطلوب از سوی آهنگسازان مورد تردید قرار گرفت.
با این حال می‌بینیم در آثار موسیقی آهنگسازانِ این دوره همچون ریچارد واگنر، یوهانس برامس یا فرانتس لیست که از جمله پیشروان این سبک بودند، با اینکه از خطوط قرمز قواعد هارمونی کلاسیک گذر می‌کردند باز هم آثاری زیبا خلق می‌شد. در موسیقی قرن بیستم این امر- نادیده گرفتن عقاید بنیادگرایان- خود به قاعده تبدیل می‌‌شود که آزادی هنرمندان در آفرینش موسیقی را به حدی می‌رساند که گاه این حجم از آزادی در نگارش موسیقی هراس انگیز جلوه می‌کند.
کتاب حاضر از روی نسخه انگلیسی اثر که توسط «لورا راسل» در سال ۲۰۱۳ از زبان آلمانی به زبان انگلیسی برگردانده شده؛ ترجمه شده است و به عنوان نظریه‌ای در حوزه فلسفه، روانشناسی و زیبایی شناسی موسیقی است و سعی دارد روش‌های درک زیبایی را جدای از نظریات فلاسفه زیبایی شناسی پیش از خود در بوته علم و منطق بیازماید و در این رهگذر به آزمایش‌های انسانی ارج می‌نهد.
آنچه در این کتاب می‌خوانیم نتایج آزمایش‌های بسیاری است که سعی دارد احساسات بی‌واسطه آدمی را ملاک درک زیبایی بداند و نتایج بدست آمده گاه مغایر باورهای دو نظریه‌ای است که درباره آن صحبت کردیم و از این رو درک احساسی فواصل و آکوردها شاید مناسب‌ترین نامی بود که می‌شد روی این کتاب گذاشت. نویسندگان این کتابِ پژوهشی می‌خواهند ثابت کنند آکوردهایی که طبق نظریه‌های کلاسیک حاوی اصواتی نامطلوب و گاه شیطانی هستند، نه تنها می‌توانند نوعی احساس را در آدمی برانگیخته کنند که حامل پیام آهنگساز است بلکه طی آزمایش‌های ثبت شده در روان آدمهای مختلف از فرهنگ‌های شنیداری گوناگون، به شکلی تقریبن یکسان تاثیر می‌گذارند.
این کتاب پیش از آنکه نظریه‌ای در باب چگونگی ساخت موسیقی باشد، نظریه‌ای است که به مباحثی همچون روانشناسی فواصل و آکوردها می‌پردازد و پیش از آنکه بخواهد چیزی را به خواننده بیاموزد قصد دارد دیدگاه آهنگسازان کاربلد را نسبت به تاثیرات اصوات بر روان آدمی به چالش بکشد.
۱ نظر