زیرزمین و روی زمین (۳)

تولد موسیقی زیرزمینی
هرچند در هیچ متنی به طور قطع تاریخ معینی برای موسیقی زیرزمینی مشخص نشده، اما ظهور سبک «سایکه دلیک» (Psychedelic Rock) یا راکِ روان گردان در اواسط دهه ۱۹۶۰ در بیشتر متون، به عنوان اولین سبک مهم مستقل از جریان اصلی عنوان شده است. جریان اصلی موسیقی، تمایل به ستاره و قهرمان دارد. چهره های مورد نظر خود را تا مرز قهرمان بالا آورده و به مردم معرفی می کند و در کنار این قهرمانان گاهی ضدقهرمان هایی هم دارد. دهه ۵۰ این قهرمان الویس پریسلی بود. گروه بیتلز قهرمان دهه ۶۰ و گروه رولینگ استونز ضدقهرمان این دهه بود.

موسیقی زیرزمینی اما در دهه ۶۰ و در دوران شکوفایی پخش سراسری تلویزیونی و شروع پدیده کنسرت های بزرگ، رویه دیگری داشت. موسیقی زیرزمینی، تجربه می کرد. از راه های مختلف و غالبا مخاطره آمیز رهایی ذهن گرفته تا تلفیق نورپردازی، تئاتر و سینما با موسیقی. از مهمترین گروه هایی که می توان به عنوان نقطه آغازین پدیده «موسیقی زیرزمینی» از آن نام برد گروه «وِلوِت آندرگراند» (Velvet Underground) است. وِلوِت آندرگراند یک گروه موسیقی راک آمریکایی است که در سال ۱۹۶۵ در نیویورک تشکیل شد.

شاخص‌ترین اعضای گروه «لو رید» (Lou Reed) و «جان کِیل» (John Cale) بودند که هر دو به موفقیت‌های بزرگی در کارهای مستقل خود نیز رسیدند. با این‌که ولوت آندرگراوند هیچ‌گاه به موفقیت چشمگیر اقتصادی نرسید اما از دید بسیاری از منتقدین این گروه یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین گروه‌های راک دهه ۶۰ میلادی به شمار می‌آید. مدیریت گروه بر عهده «اَندی وارهُول» (Andy Warhol)، هنرمند پاپ آرت آمریکایی بود.

آلبوم اول گروه که به نام د ولوت اندر گراوند و نیکو با همکاری نیکو خواننده آلمانی منتشر شد، از سوی مجله رولینگ استون در سال ۲۰۰۳ سیزدهمین آلبوم برتر تمامی اعصار لقب گرفت. در سال ۲۰۰۴ مجله رولینگ استون این گروه را در بین ۱۰۰ هنرمند بزرگ تاریخ در رده نوزدهم قرار داد. اولین آلبوم این گروه تنها ۳۰ هزار نسخه فروش رفت اما به گفته «بریان اینو» (Brian Eno)، (۱) تهیه کنندگان به نام و نوازنده سینتی سایز: «هرکسی که یکی از این ۳۰هزار نسخه را خرید بعدا خودش یک گروه موسیقی تاسیس کرد.»

ورود موسیقی زیرزمینی به قلمر جریان اصلی

سبک موسیقی گروه وِلوِت آندرگراند از سایکه دلیک راک فراتر رفت و با استفاده این گروه از نورپردازی، تلفیق آن با پرفورمنس آرت و استفاده از پروژکتور برای انداختن تصاویر پشت صحنه و در خلال اجرای زنده گروه، سبک جدیدی به نام «آرت راک» (Art Rock) از دل موسیقی سایکه دلیک زاده شد.

پی نوشت
۱- مصاحبه با لوس انجلس تایمز سال ۱۹۸۲