گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

آیا می‌توان به روشی برای نامگذاری آکوردهایی با فواصل موسیقی ایرانی دست یافت؟ (۳)

در نگاهی دیگر مُد می تواند در بستر صوتی ای شامل یک اکتاو، دو یا چند اکتاو با فواصلی متفاوت در هر اکتاو شکل بگیرد (گولیانیتسکایا ۱۳۹۹: ۵۳-۹۴، کوهوئوتک ۱۴۰۰: ۷۹، پرسی کتی ۱۳۹۱: ۶۴-۶۵) به عنوان نمونه در تصویر ۴ بستر صوتی مُد شور سل دارای بستر صوتی سه اکتاوی آمده است، علامت های داخل پرانتز در زیر صداها به معنی تغییرات آنها در حالات بالارونده یا پائین رونده ی ملودی (مرتبط به سیر ملودی) یا به عنوان متغیر تزئینی است (چاشنی). اما در نگاهی دیگر مدها در گستره ی یک اکتاو شکل می گیرند (تصویر ۵).

با این نگاه به مدهای ایرانی می توانیم صداهای آکوردها را از میان آنها انتخاب کنیم، به عنوان روشی دیگر جهت ساخت آکورد، متفاوت از ساخت از طریق سوم های روی هم.

اکنون بر روی درجات تونال آکوردها را تشکیل می دهیم (همه از صدای دو نوشته شده اند). گرچه با این ترتیب تعداد آکوردهای به دست آمده کمتر از روشی است که بالاتر انجام شد، اما پرسشی مهم در این میان، کاربردی بودن و خوش صدایی (ملایمت) تمامی آکوردهای ممکن است.

۱- سه آکورد ماهور و راست پنجگاه مشابه آکوردهای گام ماژور غربی روی درجات یک، چهار و پنج است.
۲- آکوردهای شورِ شهناز به ترتیب از اولی و دومی مینور و سومی مشابه شماره ی ۱ در تصویر دو است.
۳- آکوردهای شورِ دشتی به ترتیب از اولی و دومی مینور و سومی مشابه شماره ی ۹ در تصویر دو است.
۴- آکوردهای چهارگاه به ترتیب از اولی ماژور و دومی مشابه شماره ی ۱ و سومی مشابه شماره ی ۲ در تصویر دو است.
۵- آکوردهای سه گاه به ترتیب از اولی مشابه شماره ی ۱ و دومی مشابه شماره ی ۱ در تصویر دو و سومی مینور است.
۶- آکوردهای همایون به ترتیب از اولی مشابه شماره ی ۹ و دومی ماژور و سومی مشابه شماره ی ۱ در تصویر دو است.
۷- آکوردهای اصفهان به ترتیب از اولی مینور و دومی مشابه شماره ی ۱ در تصویر دو و آخری ماژور است.

آکوردهای پُر استفاده ی دارای فواصل موسیقی ایرانی
با توجه به آکوردهای به دست آمده در تصویر شش و مقدار فراوانی آنها نسبت با آکوردهای تصویر دو، و همچنین با نواختن بیش از ۲۰۰ تصنیف (به عنوان نمونه بنگرید به جوان ۱۳۹۶) و برخی گوشه های انتخابی به صورت تصادفی با پیانوی دیجیتالی که امکان اجرای فواصل ریزپرده را دارد؛ به این نتیجه رسیدم که می توان جهت همراهی با این قطعات و گوشه ها، از آکوردهای غربی (خط اول تصویر ۲) به همراه تعدادی از آکوردهای موسیقی ایرانی به راحتی استفاده کرد.

هادی سپهری

هادی سپهری

متولد ۱۳۵۶ تهران
فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشگاه هنرهای زیبا اتنوموزیکولوگ و نوازنده تار، سه تار، دیوان، دف و تنبک

۱ نظر

بیشتر بحث شده است