محمدعلی پورخصالیان
حرارت بحث ناشی از تقاضای مردم برای این اثر تا جایی بالا رفت که در مناظره های تلویزیونی ریاست جمهوری هم این مسئله گفته شد. دامنه شهرت این اثر از مرزهای ایران هم فراتر رفته و دانشمند موسیقی خانم «ژوسلین پوک» نمونه برداری صوتی از ربنای شجریان را در آثار خود استفاده کرده است.
این دو ویژگی، یعنی شهرت فراتر از زمان و مکان و تبدیل اثر شجریان به بخشی جدا نشدنی از فرهنگ عبادت و آیین مذهبی مردم او را به یک موسیقی دان منحصر به فرد در جهان تبدیل کرده است.
این که چرا و چگونه استاد محمدرضا شجریان چنین موقعیتی دارد بحثی است که نوشته دیگری را می طلبد. اما وجود چنین جایگاهی برای او، فارغ از پدیده دوقطبی طرفداربودن یا منتقد بودن به او، حقیقتی است غیرقابل انکار.
پدیده ای نادر در صنعت موسیقی
استاد محمد رضا شجریان در مورد دیگری هم از شگفتی های صنعت موسیقی جهان است. در دوره ای او خود از صدا و سیما خواست تا آثارش را پخش نکنند. در دوره ای دیگر و به خاطر اظهار نظرهایش در مسئله ای سیاسی-ملی، این بار صدا و سیما او را تحریم کرد. این دو رویداد بسیار قابل توجه و قابل تعمق اند. رویداد اول که خود شجریان مهم ترین رسانه جریان اصلی را تحریم می کند، کاملا یگانه و استثنایی است.
دلایل این تحریم خود خواسته هر چه باشد، ماهیت این تحریم به طور طبیعی در مورد هر خالق اثر و خواننده ای حکم بازنشستگی زودهنگام و ازدست دادن رسانه جریان اصلی و به تبع آن کاهش درآمد، کاهش محبوبیت و حذف از صنعت موسیقی را دارد. اما چنین اتفاقی برای شجریان نمی افتد. او چنان جایگاهی در میان مردم دارد که او را از رسانه های جریان اصلی بی نیاز می کند.
در دوره دیگری، این بار رسانه جریان اصلی است که او را تحریم می کند. این تحریم ادامه دار می شود اما تنها اثرش جای دیگری خود را نشان می دهد. مردم که چند دهه است با شنیدن صدای شجریان روزه را افطار می کنند، جای خالی ربنا را به شدت احساس می کنند. مردم ربنا را می خواهند و ربنا این بار از طریق فضای سایبری به دسترس مردم می رسد.
در دوره و زمانه ای که انتشار نمآهنگ، حضور کاملا برنامه ریزی شده در فضای سایبری، حضور در برنامه های پروموشن، حضور مداوم در رسانه های جریان اصلی و رسانه های مستقل و انتشار تک ترانه دیجیتالی، راه کسب درآمد و شهرت و به دست آوردن جایگاه تقریبا تمام فعالان عرصه موسیقی است، شجریان در همان زمان تحریم خود خواسته و پس از آن تا به امروز از راه انتشار آلبوم و اجرای کنسرت فعالیت کرده و نه تنها تحریم رسانه جریان اصلی اثری در جنبه اقتصادی فعالیت های او نداشته بلکه ممانعت از حضور او در رسانه جریان اصلی، هیچ خدشه ای بر شهرت و مقبولیتش وارد نکرده و برعکس او به گونه ای فراتر از گذشته محبوب دل مردم شده. چنین اتفاقی در صنعت موسیقی یگانه است.
مجله «هنر موسیقی» شماره ۱۷۳
۱ نظر