موسی معروفی
دیگر از اساتیدی که اینجانب دیده و ساز آنها را شنیده است مرحوم یوسف خان صفائی معروف به ظهیرالدوله ای بوده، مشارالیه از شاگردان مرحوم آقاغلامحسین بود و سبک ساز ایشان هم خصوصیتی داشت و در مضتراب تک و چپ و راست در تار بسیار مسلط بود و در ردیف و علم موسیقی هم با اطلاع و حتی بعضی قطعات به طور اختصاصی داشت و مضراب ریز کمتر در ساز ایشان مشاهده می شد و از ایشان به طور سلو تنهایی بهتر بود تا اینکه با خوانده یا ضرب همراه شود.
مرحوم صفائی با مرحوم آقا میرزا عبدالله و آقامیرزاحسینقلی معاصر بود و بیشتر اوقات در خدمت مرحوم ظهیرالدوله که با ایشان نسبت داشت به سر می برد. در جشن های مرحوم ظهیرالدوله در باغ بهجت آباد شرکت می نمود و مورد احترام همه موسیقی دانان بود،
دیگر از نوازندگان تار که بدبختانه اینجانب ایشان را ملاقات ننموده و از ساز ایشان استفاده نکرده ام، مرحوم میرزا غلامرضای شیرازی است، با اینکه با این جانب معاصر بود استماع از ایشان نصیب نگردید ولی به طوری که از اساتید فن شنیده شده مشارالیه در شیراز به خوبی ساز می زده و پس از مسافرت به طهران و دیدن مرحوم آقا میرزا حسینقلی و مجذوب شدن نسبت به ساز آن مرحوم، مدتی در خدمت آن استاد به تکمیل ساز خود پرداخت و از محضر آن استاد استفاده نمود، روش ساز آن مرحوم بسیار شیرین و جذاب و با عشق و ذوق توأم بود و در فن جواب دادن آواز خواندگان حافظه مخصوص و مهارتی داشته است، در اکبر آباد شهر نو باغچه با صفائی داشت و غالب دوستان خود را در آن باغچه پذیرائی و با ساز خود آنان را محظوظ می نمود.
دیگران اساتیدی را که اینجانب مکرر ملاقات کرده و از ایشان را استماع نمود، مرحوم حسین خان اسماعیل زاده است، مرحوم حسین خان پسر اسمعیل خان، پدر و پسر هر دو در فن کمانجه مهارت داشته و مرحوم اسمعیل خان هم از جمله نوازندگان درباری بود. مرحوم حسین خان در فن کمانچه به عقیده اینجانب به حدی رسیده بود که بعد از آن مرحوم می توان گفت که کمانچه مرد و از میان رفت زیرا آن مهارت و تسلط و سبکی که ایشان داشت منحصر بفرد و دیگران به آن پایه نرسیده اند.
ولی بدبختانه آن مرحوم شاگردانی که تربیت نمود تمام در فن ویولون مهارت دارند که معروف ترین ایشان آقایان: ابوالحسن صبا، محمد بحرینی پور، ابراهیم منصوری، شهباز برمکی و حسین یاحقی که آقای یاحقی اتفاق کمانچه را نزد ایشان تعلیم گرفته اند و می توان گفت مرحوم حسین خان کسی را که مانند خود در فن کمانچه مهارت داشته باشد تربیت ننمود.
در زمان حیات ایشان این موضوع را به طور شکایت مکرر به ایشان گفتم که افسوس می خورم چرا در کمانچه که یکی از سازهای خوب ایران است شما شاگردی به یادگار نگذاشتید. مشارالیه با نهایت دلتنگی و تاسف اظهار داشت که من تقصیر ندارم، شاگردان من خودشان مایل نیستند که از کمانچه من استفاده نمایند. هرشاگردی که نزد من می آید برای نواختن ویولون است و من هم نمی توانم آنان را مجبور کنم. این است که ناچار برای امرار معاش ناگزیرم میل آنان را مراعات نمایم. مرحوم حسین خان در موسیقی ردیف مخصوصی دارد که آقای منصوری خوشبختانه به نت در آورده و ضبط نموده اند.
۱ نظر