۷۰ سال موسیقی پاپ ایران (۱)

• موسیقی پاپ در ایران، همیشه معلول آزاد سازی موقتی جامعه از نیروی فشار مزمن بوده است. نوعی عکس العمل و نوعی اقدام ایجابی

• موسیقی پاپ اصلاً مال ما نیست. این موسیقی مال غربی هاست و ما آمده ایم ونوع خودمان را از روی آن ساخته ایم…
(از گفته های یک خواننده جوان و مشهور)

• موسیقی پاپ ایرانی یعنی «آهنگفارسی»، چیزی معادل «فیلمفارسی»… موسیقی هرچه می خواهد باشد اصلاً مهم نیست، این شعر است که می تواند موسیقی ترانه را مبتذل جلوه دهد یا غیرمبتذل…
(از گفته های یک نوازنده مدیر جوان عرصه موسیقی)

۱- موسیقی پاپ، در ساده ترین تعریف: نشاندن کلام فارسی برملودی دلخواه.
موسیقی پاپ، در چارچوب ساده ترین تعریفی که در ایران و برای نوع ایرانی آن می توان کرد، عبارت است از «نشاندن مناسب کلام فارسی برملودی هایی که خارج از حوزه فرهنگ های قدیمی هستند و اجرای آنها، عمدتاً با آلات موسیقی غربی صورت می گیرد».
این ساده ترین تعریف است که هرچه ژرفای بحث بیشتر شود، پیچیدگی ها و تناقض های ناگزیرش بیشتر می شوند و تکثر مفاهیم و مصادیق موجود در آن، بحث روشن و درست را درباره آن مشکل و مشکل‌تر می کنند.

۲- موسیقی پاپ، موافق فضاهای شهری و زندگی مدرن و بیگانه با فضاهای روستایی و قدیمی.
زمان تاریخی رشد موسیقی پاپ، با تعریف ساده ای که ارائه دادیم، حداکثر به هفتادسال گذشته محدود می شود و در هر دوره ای، ارتباط مستقیم و عینی با شرایط زیستی، فرهنگی، سیاسی جامعه شهری ایران آن دوره، داشته است. موسیقی پاپ، اساساً شهری و اختصاصاً تهرانی است. شهرهای مذهبی نظیر مشهد و اصفهان هیچگاه بستر مناسبی برای رشد این موسیقی نبوده اند و شهرستان‌های دیگری که آزادانه تر با موسیقی برخورد داشته اند و نوازندگان و خوانندگانی را در این زمینه پرورانده اند نیز نتوانسته اند با تهران برابری کنند. شاید شهرهای شیراز و رشت از آن جمله باشند.

از طرف دیگر، استفاده از گویش های محلی در موسیقی پاپ ایرانی، نادر و در حد تفنن و فانتزی بوده است و سلیقه ارجح در کلام «آهنگفارسی»، معطوف به کلام شبه ادبی و یا کلام محاوره (گویش شکسته) است. موسیقی پاپ با نود درصد گرایش به سوی موسیقی باکلام در فرم «ترانه » از یک طرف زبان حال توده های مردم عمدتاً جوانان بوده و از یک طرف در بعضی زمانها به گرایش های روشنفکرانه و معترض، بستگی های غیرمستقیم داشته است. این موقعیت را نه موسیقی دستگاهی داشته و نه موسیقی نواحی ایران که هردوی آنها، در هرحال، راوی فرهنگ و تفکر کهن ایرانی هستند و از فضای زندگی شهری دورند.