گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

یادداشتی بر موسیقی فیلم آرایش غلیظ (۱)

از سنت پدر تا بدعت پسر

از مدتها قبل و از بدو انتشار آلبوم «آرایش غلیظ» (۱)، مقوله ای در پستوی ذهنم رژه می رفت؛ ترجیح دادم دست نگه دارم تا سیل منتقدان موافق و مخالف فروکش کند و نظرهای اهل فن را مطالعه کنم و پس از آن یادداشتی پیرامون این موسیقی بنویسم. همه می دانیم که یک اثر متعلق به خالق آن است و هر آنچه در آن اتفاق می افتد زیر پرچم درایت و آگاهی خالق است. موسیقی جامعه ما، سالهای طولانی است که زیر سلطه خواننده سالاری است و هر اثر با کلامی را اغلب مردم به خواننده نسبت می دهند نه آهنگساز آن. به ندرت کسی می گوید «بیداد مشکاتیان» مگر اهل فن باشد؛ بیداد را به نام محمد رضا شجریان می شناسند.

هرچند حضور شجریان در این اثر غیر قابل انکار است و به دلیل تلفیق جدایی ناپذیر شعر با موسیقی خواننده نقش به سزایی در کلیّت اثر دارد و شاید دلیل اصلی این مسئله این است که مردم با زبان شعر بیشتری ارتباط برقرار می کنند تا زبان موسیقی و از دیدگاه عموم نقش بیان کننده ی شعر (خواننده) به دلیل ارتباط بیشترش پررنگ تر است.

با توجه به اوصاف ذکر شده، نام آهنگساز و تنظیم کننده در هاله ای از کم مهری و کم توجهی قرار گرفته است. این نکته را به این دلیل بیان کردم که اگر در ادامه بیشتر به توصیف خواننده آرایش غلیظ پرداختم، دال از کم توجهی من نسبت به سهراب پورناظری، آهنگساز و غلامرضا صادقی که تنظیم کننده سازهای الکترونیک بوده نیست.

باز هم یاددآور می شوم، یادداشت من بیشتر در مورد ایدئولوژی اجرایی همایون شجریان است و نپرداختن به فنون اجرای موسیقی و ارکستراسیون این اثر ناشی از بی اهمیتی و کم اهمیتی موسیقی نیست بلکه در قاب بحث ما نمی گنجد.

به تیتر مقاله بر می گردیم… «از سنت پدر تا بدعت پسر» اما سنت چیست؟ در لغت نامه دهخدا آمده است سنت، قانون، روش و آیین است. عوامل دخیل در سنت عبارتند از آیین و رسومهایی که در نهاد ملیّت و قومیت یک جامعه شکل گرفته است.

در طول تاریخ، بشر هنگامی به دنبال پی بردن به چیستی موضوعی پرداخته که با تضاد آن روبرو شده است. جامعه سنت گرا هیچ وقت به دنبال کشف چیستی سنت نبوده و نیست بلکه خود را ملزم به احترام و رعایت آن می دانسته مگر در مواجهه با عکس آن قرار گرفته باشد و می دانیم که بدعت روی کار آمدن یک نوآوری است که قبلا مرسوم نبوده است. لازم به یادآوری است که معیارهای سنت و بدعت در هر جامعه ای متفاوت است چه بسا بدعتی که در جامعه ای دیگر سنت بوده باشد؛ به طبع عکس آن نیز می تواند صادق باشد.

پی نوشت
۱- «آرایش غلیظ» موسیقی یک فیلم سینمایی به همین نام ساخته حمید نعمت‎الله است. موسیقی این فیلم توسط سهراب پورناظری آهنگسازی شده و همایون شجریان در دو ترک آن به عنوان خواننده حضور دارد. ناشر آلبوم موسیقی «آرایش غلیظ» ایران گام است.

ابوالفضل زنده بودی

ابوالفضل زنده بودی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است