علیرضا میرعلی نقی
ابراز ارادتی به لوریس چکناوریان
شاید تمام حرف های این یادداشت کوتاه قامت درباره این هنرمند بالابلند در همین عنوان گفته آمده باشد. لوریس چکناوریان را م یتوان در همین چهار کلمه معرفی کرد: ارمنی، ایرانی، انسانی، جهانی. اما نمی توان مدعی شناسایی او شد. او هیچ گاه یک بُعدی نبوده است. نمی توان او را با عنوان پرطمطراق «مایسترو» (استاد) محدود کرد. چکناوریان زندگی را عادی نزیسته و شاید بتوان گفت که به اندازه چندین نفر زیسته است!
شوری در او موج می زند که سن و سال یا ایران و خارج از ایران نمی شناسد. شور و تکاپویی که بیشتر یادآور رمانتیک های عظیم الشّأن قرن نوزدهم است؛ و نیروی آن از جامه فاخر رهبری ارکستر بیرون زده و از این استاد مسلمّ موسیقی، یک سیاح کام العیار ساخته است.
لقب «آخرین رمانتیک» را نگارنده این یادداشت در سالی که نمایشگاه نقاشی ایشان برگزار شده بود، با گرته برداری از عنوانی که منتقدی فرانسوی به ولادیمیر هوروویتس (پیانیست بزرگ روسی امریکایی در قرن بیستم) داده بود، درباره ایشان به کار بردم.
گفت وگو با استاد، شنیدن موسیقی او (چه رهبریِ ساخته های دیگران و چه آثار خودشان)، خواندن یادداشت های او، همیشه و در همه جا، سطح انرژی مخاطب را بالا می برد و این قولی است که جملگی برآنند.
رپرتوارهای عظیم ضبط های او، از موسیقیدانان دوره باروک تا مدرنیست ها، ساخته های او در زمینه های گوناگون و در فرم های متنوع، منظوم ههای اپرایی عریض و طویل اش، رمانس های خیال انگیز و دل فریبش، آثار ماندگار برای موسیقی فیلم (چه مستند و چه سینمایی) هرکدام موضوع رساله ای دانشگاهی است. این یادداشت متعهد به ارائه اطلاعات زندگی تحصیلی و
هنری استاد چکناوریان نیست، بلکه حاوی دیدگاه نگارنده درباره ایشان است.
بیش از بیست سال از مراجعت مجدد استاد بر ایران م یگذرد (از اوایل انقلاب تا ۱۳۷۵ به دلایل واضح ایران را ترک گفته بود) و در این مدت هیچ گاه نام و آوازه او کمرنگ نشده است. فراست بی حد او فقط در حوزه موسیقی به کار نرفته است. در مردم داری، شناخت خصوصیات رفتاری و اخلاقی مردم ایران از ارمنی و مسلمان، سیاستمداری، تنظیم روابطش با مدیران و با رسان هها به طرزی که کمترین اصطکاک و بیشترین بهره وری را داشته باشد،
قدرت تخیّل فراوان همراه با حافظه درخشان و سلاست در بیان، و بالاخره انرژی پایان ناپذیرش، به او شهرت و اعتباری بخشیده که با سال های پیش از ۱۳۵۷ چندان قابل مقایسه نیست و این در حالی است که امکان کارهای سنگین و هنرمندانه برای او در فضای پیش از انقلاب فراهم تر بود.
همچنین شاید تنها موسیقیدان ایرانی (با گرایش به موسیقی کلاسیک جهانی) باشد که توانسته است در زمان حیاتش تمامی آثارش را با کیفیت صوتی خوب و با ظاهری آراسته به چاپ برساند و شاهد ثمره حیات پرکاروبار خویش باشد.
۱ نظر