سالِ سیاه، چنگ، دولاچنگ

نوروز شد و جهان برآورد نَفَس                      حاصل زِ بهار عمر ما را، غم و بس

از قافله ی بهار نامد آواز                                تا لاله به باغ سرنگون ساخت، جَرَس

ابوسعید ابوالخیر

اکنون یکم فروردین ماه ۱۴۰۲ است و یک سال شمسی برای همه با مشکلات فراوان گذشت، برای اهالی موسیقی هم چنین بود و من به صورت خلاصه به آن رویدادهای تلخ می پردازم. ناگفته پیداست که حداقل در ۱۲۰ روز از سال اجرای کنسرت امکان پذیر نیست. موانع مجوز اجرای زنده و ضبط شده همچنان برقرار بوده و چه بسا بندهایی به ممنوعیت ها و باید و نبایدها اضافه شده است. در حوزه آموزش موسیقی مشکلات عدیده ای همچنان دامنگیر آموزشگاه ها است از جمله: عدم هماهنگی در ادارات دارایی و دریافت مالیات های گزاف و عدم برخورداری از معافیت های قانونی، عوارض هنگفت شهرداری، اجاره بهای سنگین ملکی و کم شدن هنرجو به دلیل گرانی بیش از حد آلات موسیقی که باعث حذف بخشی از جامعه که دیگر توان خرید ساز برای خود یا فرزندان‌شان را ندارند، در ضمن اساساً هنر و موسیقی هرگز در اولویت نبوده و نیست، و این موضوع با توجه به عدم رفع نیازهای اساسی مردم برای زندگی، قابل درک است.

وقایع ناخوشایندی که از اواخر شهریور ماه سال گذشته آغاز شد، باعث اتفاقات ناگوارتری در دنیای موسیقی ایران شد. از تعطیلی خودخواسته کنسرت ها توسط موسیقیدانان انواع سبک ها تا بازداشت، زندانی شدن و تشکیل پرونده برای بیش از صد نفر از اهالی موسیقی. اگر چه بسیاری بعد از مدتی با قید وثیقه آزاد و سپس مورد عفو قرار گرفتند ولی عواقب این ماجرا کام اهل موسیقی و خانواده های آنها را تلخ کرده و همچنان عواقب این مسائل دامنگیرشان است. پلمپ برخی از آموزشگاهای موسیقی با مدت‌های طولانی باعث ضررهای فراوان مالی و از هم پاشیدن شیرازه کاری آنها شد.

در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱، توسط موسیقیدانان داخل و خارج از کشور، صدها قطعه با کلام و بی کلام، بازسازی شده از آثار قدیمی یا تازه ساخته شده و یا با اقتباس از موسیقی های دیگر کشورها با لحنی اعتراضی، در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی منتشر شد. در این میان برگزاری کنسرت های سفارشی یا در قالب جشنواره فجر موجب انتقاد شدید موسیقیدانان شد.

به همین سبب برخی از اعضای ارکسترها، با قطع همکاری، از شرکت در این برنامه ها خودداری کردند. اما خواندن یک ترانه، باعث به ارمغان آوردن جایزه گرمی برای جوانی ایرانی شد. در این میان شاید تنها اتفاق مثبت انتشار تعدادی کتاب موسیقی (نت، آموزشی، تحقیقی و تحلیلی) و تعدادی مقاله پژوهشی بود.

در انتها خوب است یادی از درگذشتگان موسیقی، با ذکر نامشان، داشته باشیم که در این سال از بین ما رفتند: حسن ناهید، علی اکبرپور، داود جعفری‌امید، ابراهیم قنبری‌مهر، سعید تحویلداری، ابوالحسن مختاباد.

                           ای زاغ در این باغ تو تنها، چه می کنی؟                           گل رفت، لاله رفت، تماشا چه می کنی؟