بالشتک نوین (۱)

مقدمه

از آنجا که ویولون دارای ساختاری خاص می باشد و بر این اساس استقرار آن بر روی بدن نیازمند برقراری حالتی ویژه است، به نظر می رسد که ضروری است تا برای بهبود شرایط اجرا به لوازم جانبی خاصی توجه داشته باشیم.
اگر تصور بر این باشد که حد فاصل فضای بین استخوان فک و شانه باید به بهترین شکل ممکن بوسیله قطعه ای کمکی تامین و کنترل شود، زیر چانه ایی (chinrest) و بالشتک (shoulder rest) از بهترین مواردی است که می توان درباره آنها و همچنین ویژگی های آن ها سخن به میان آورد.

از آنجا که شاید بعضی از افراد، نوازندگی مطلوب را ملزم به استفاده از این موارد ندانند، باید متذکر شویم که این مقاله تلاش می کند تا ابزارهای کمکی را با دقت بیشتری تشریح نماید و دیدگاه های جدید را به اشتراک گذارد، طبیعی است که هر فردی می تواند در انتخاب و استفاده از روشهای مختلف بر اساس سلیقه و یا توانایی های فیزیکی خود روش خاص مورد نظر خویش را برگزیند.

تحدب سطح فوقانی صفحه ساز و همچنین سطح زیرین آن و تماس آن با سطح بدن در ناحیه فک، گردن و شانه نمی تواند شرایط استقرار مناسب را میسر سازد، در نتیجه عوارض ناشی از این انطباق ناقص مشکلاتی را به همراه خواهد داشت همچنین در نگاهی دیگر به این روند می تواند در صورت تماس وسیع و گسترده اندام با بدنه ویولن، وضعیت گرفتگی واختلال موضعی در ساختار ساز را فراهم ساخته و در نهایت در کیفیت صدا نیز اثرگذار باشد.

به این موارد باید امتداد راستای طولی ساز و وزن موثر آن با توجه به مرکز ثقل وهمچنین حالت نوازندگی و تکنیکهای اجرایی آن را افزود. از این رو باید در اندیشه لوازم جانبی موثری باشیم تا این سطوح را به سطوحی با استقرار پذیری بهتر تبدیل نماید و البته این لوازم جانبی باید که ساختار عملیاتی روند تولید صدا و نوازندگی را مختل نساخته و در مقابل بتواند به نوازنده از همه جهات کمک نموده و توانایی اجرایی را در او توام با آرامش ارتقاء بخشد و در نهایت این قطعه می تواند حد فاصل بین شانه چپ و صفحه زیرین ساز را در حالت استقرار و اطمینان بهتر قرار دهد.

زیرچانه ایی (Chinrest) در پایین سطح بالایی، نزدیک به لبه محیطی صفحه ویولون نصب می گردد و با توجه به مقعر بودن نمای فوقانی آن که البته می تواند بسیار متنوع باشد این امکان را فراهم می آورد تا محدوده معینی از استخوان فک بر روی آن قرار و آرام گیرد.

شایان ذکر است که با توجه به فرم فک و سیستم استخوان بندی این ناحیه و ارتفاع گردن بهتر می بود این قطعه برای هر شخص نوازنده مطابق شرایط خاص او ساخته شود تا بهترین حالت استقرار را به لحاظ ارتفاع، موقعیت اتصال و همچنین انطباق فک با سطح زیرچانه ایی را دارا باشد. اما از آنجا که شرکت ها و تولید کنندگان مختلف زیرچانه ایی (Chinrest) موارد متعددی را تولید نموده اند، نوازندگان به علت اقتصادی بودن هزینه آنها که ناشی از کیفیت یکنواخت و تولید کارخانه ایی متحدالشکل آنهاست و یا نگاه متعارفی که به این مقوله دارند، این ابزار جانبی را اغلب به عنوان بخشی تعریف شده و معمول پذیرفته اند که این موضوع می تواند از مقدار حساسیت و دقت لازم در این باره و درجه اهمیت آن بکاهد.

و اما در بخش اصلی مبحث باید به موضوع بالشتک (shoulder rest) بپردازیم، وسیله جانبی که با توجه به تحدب سطح زیرین ویولون برای بهبود استقرار آن مورد استفاده قرار گرفته و بسیاری از نوازندگان در دنیای امروز از آن بهرمند هستند.

از آنجا که موقعیت قرارگیری ویلن، گستره شانه چپ و فضای فوقانی قفسه سینه را شامل می شود، کنترل ساز به خوبی برای همه افراد با در نظر گرفتن موارد مختلف که می تواند مجموعه ای از نحوه نوازندگی شخص و شرایط فیزیکی او باشد ممکن نیست.