گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به فعالیتهای موسسه فرهنگی هنری آوای مهربانی (۳)

۳۴- نغمه های آسمانی ۲ ( ویژه تعزیه و موسیقی) در تالار وحدت

۴/ اسفند/ ۸۵

پژوهشی در موسیقی تعزیه: سعید افزونتر

نمایش تعزیه : تعزیه گردان مرتضی صفاریان

در بخش نخست برنامه پس از قرائت آیاتی از کلام ا.. مجید و مقدمه ای از مجری، آقای سعید افزونتر، پژوهشگر مدعو به بررسی موسیقی تعزیه معاصر از زاویه مردم شناسی پرداخت و در لابلای سخنانش نمونه های صوتی، تصویری متعددی را پخش نمود. مدت اجرای این پژوهش۶۵ دقیقه بود.

بخش دوم برنامه اختصاص به نمایش تعزیه بازار شام به تعزیه گردانی حاج مرتضی صفاریان داشت؛ در این نمایش سعی شده بود تا از نسخه قدیم تهران و افرادی که اصیلتر می خواندند استفاده شود. در این نمایش، قسمتهای اضافی حذف شده و وجه موسیقائی آن غالب بود.

۳۵- ادیب خوانساری(زندگی و آثار) تالار وحدت۳۱/فروردین/۸۶

در این برنامه که با حضور خانواده ادیب خوانساری و جمعی از اساتید و نیز کارشناسان، هنرمندان و علاقمندان تشکیل شد بعد از قرائت قرآن و سخنان و تذکرات مجری، میزگردی با حضور ۳ تن از پژوهشگران این عرصه آقایان بهروز مبصری، محمدرضا شرایلی و سیدعلیرضا میرعلی نقی برگزار شد و در آن ابتدا آقای مبصری بیوگرافی ادیب و سپس آقای شرایلی دیسکوگرافی آثار و پس از آن آقای میرعلینقی تجزیه و تحلیل ۳دوره آثار ادیب را بیان نمودند.

پس از تنفس از استاد احمد ابراهیمی به عنوان یکی از شاگردان ادیب دعوت به عمل آمد تا خاطراتی از استادش را بیان نماید و در آخر کنسرت پژوهشی بازخوانی و اقتباس از صفحات بیات کرد، دشتی و بیات ترک ادیب به خوانندگی آقای منصور برهانی و تار آقای بهمن سپهری شکیب اجرا شد.

۳۶- مروری بر آثار ضبط شده در سالهای ۱۲۸۴شمسی در تهران و ۱۹۰۷ در پاریس با تکیه بر آثار سیداحمدخان
۲۸/۲/۸۶

در این برنامه که با حضور نوادگان سیداحمدخان و جمعی از هنردوستان ساوه ای و کارشناسان و اساتید و علاقمندان موسیقی تشکیل شد، ابتدا آقای بهروز مبصری آخرین پژوهشهای خود را در باره بیوگرافی سیداحمدخان ارائه داد:

سیداحمدخان(۱۳۱۹-۱۲۳۱شمسی) در ساوه بدنیا آمد. سید احمد خان در شهرستان ساوه دنیا آمده و پدرش حاج میرزا سید حسین ساوه ای از علماء بزرگ منطقه بوده که در نجف اشرف وفات یافته.

سید احمدخان پنجمین فرزند خانواده و تنها پسر بوده، نام او را احمد گذاشتند و چون از خانواده سادات حسینی بوده بنام سید احمدحسینی یا سید احمد معروف گشته.

اولین معلم آواز وی پدرش بوده که به اصطلاح قدما پا منبری میخوانده و از نونهالی با آوازها و مرثیه آشنا گشته و بعد به هنر تعزیه خوانی روی آورده و برخی از نقش ها را اجرا می کرده:

معین البکاء تفرشی تعزیه گردان تکیه دولت زمانی که در ساوه بوده او را با خود به تهران برده و تحت تعلیم قرا میدهد از آنجا که در آن موقع تکیه دولت جای رشد هنرمندان آوازی چون اقبال – نکیسا و… بوده او نیز در آنجا زیر نظر ملا عبدالکریم جناب قزوینی و محمد تفرشی تعلیم یافت.

پس از مدتی با توجه به اینکه سید احمد خان قامتی بلند داشته و تسلط به ردیف آوازی پیدا کرده به سلک خوانندگاه تکیه دولت در آمده و به الفبای نقش پرداخته.

سید احمد خان در عرصه تعزیه خوانی به خصوص هنگام اجرای شبیه حضرت عباس و حزین یزید ریاحی مورد تأیید هنر شناسایی چون ادیب الملک فراهانی – ابراهیم بوذری – عبدالله دوامی قرار گرفته و هنر او را ستوده اند تسلط او بر ردیف آوازی و اجرای تحریرهای مسلسل و مقطع استعداد او را در پرده شناسی و حساسیت کم نظیر گوش او از وی استادی کامل در آواز ایرانی ساخته بود. می گویند وقتی در تکیه دولت به الفبای نقش می پرداخته از طنین صدایش چلچراغها به لرزه در می آمده و اشراف و درباریان برایش هدایای نفیسی می فرستادند.

از آنجا که در دوره قاجار تمامی هنرمندان موسیقی طراز اول تحت الحمایه درباریان بوده اند سید احمدخان نیز در دستگاه مستوفی الممالک بوده و مورد حمایت ایشان قرار داشته که بعدها نیز داماد آن خانواده میگردد. به تحقیق اهل سید احمد خان خواننده ای ردیف دان در مکتب سنتی موسیقی ایرانی بوده و به رموز آن آشنایی کامل داشته در مقام استادی سید احمد خان همین بس که وقتی در سال ۱۲۸۴ شمسی ۱۹۰۶ میلادی کمپانی گرامافون برای ضبط صفحه به ایران می آید جناب میرزا حسینقلی با آواز سید احمد خان اولین صفحات موسیقی دستگاهی را در چهارگاه به ضبط میرسانند، همچنین درویش خان اولین اثر خود را با آواز سید احمد خان در ماهور به ضبط می رساند.

بعد سخنان آقای مبصری، آقای شرایلی به دیسکوگرافی آثار ضبط شده در ۱۲۸۴(اولین دوره ضبط صفحه در ایران) و در پاریس ۱۲۸۶ و نیز آثار سیداحمدخان و پخش صفحات نمونه پرداخت.

کنسرت پژوهشی شامل بازخوانی صفحات ماهور سیداحمدخان با همراهی تار درویش خان (ضبط شده در سال ۱۲۸۴شمسی) قسمت بعدی برنامه بود که به خوانندگی آقای شهرام فراز و با همراهی تار آقای امین شریفی اجرا شد.

پس ازتنفس، آقای سلمان سالک (کارشناس موسیقی و نوازنده تار) مبحثی با عنوان «تجزیه و تحلیل ساختار موسیقی دستگاهی در آثار ضبط شده ۱۲۸۴شمسی» مطرح و مستنداتی را در زمینه نحوه تقسیم بندی موسیقی دستگاهی در دوره قاجار و تفاوتهای آن با امروز ارائه داد.

ادامه کنسرت پژوهشی، بازسازی و بازخوانی آثار ضبط شده از سیداحمدخان با همراهی تار آقا حسینقلی در دستگاه چهارگاه که حاصل بیش از ۲ سال تمرین آقایان شهرام فراز (آواز) و امیرشریفی (تار) بود و به خوبی اجرا شد.

گفتگوی هارمونیک

گفتگوی هارمونیک

مجله آنلاین «گفتگوی هارمونیک» در سال ۱۳۸۲، به عنوان اولین وبلاگ تخصصی و مستقل موسیقی آغاز به کار کرد. وب سایت «گفتگوی هارمونیک»، امروز قدیمی ترین مجله آنلاین موسیقی فارسی محسوب می شود که به صورت روزانه به روزرسانی می شود.

دیدگاه ها ۷

بیشتر بحث شده است