دو مضراب چپ (قسمت چهارم)

معرفی بیشتر دومضراب چپ

دومضراب چپ همان طور که قبلاً هم معرفی شد، یکی از تکنیک های متداول در سنتور نوازی است که از دو مضراب اقتباس شده و حالت اجرایی آن شبیه سرمضراب است.

موتیف زیر نمونه ای از تکنیک دومضراب چپ می باشد:

برای آشنایی بیشتر با حالت صحیح اجرای دومضراب چپ به قطعه گرایلی شستی از کتاب ردیف ابتدایی فرامرز پایور توجه کنید که در این جا سعی شده به دو صورت اجرا شود؛ اول به حالت اصلی یعنی سرمضراب و سپس با دو مضراب چپ.

توجه کنید که در اجرای دومضراب چپ، مضراب چپ باید کاملاً نقش دو نت زینت را با سرعت و ظرافت ایفا کند و از لحاظ شنیداری نباید تفاوتی میان این دو اجرا حس کرد.

الف –

اجرای گرایلی شستی با حالت سرمضراب (اصلی)

ب –

اجرای گرایلی شستی با حالت دومضراب چپ

یکی از ویژگی های اجرای دومضراب چپ ، آزاد بودن دست راست در حین اجراست برای همین در اجرای دومضراب چپ دست راست به واسطۀ آزادی عملی که دارد می تواند پرش های متعدد داشته باشد.

البته این نکته هم قابل ذکر است که چون در در حین اجرای دو مضراب چپ تمام نیروی دست چپ نوازنده معطوف زینت ها است، برای همین اجرای زینت حتماً باید روی یک نت باشد.

در غیر این صورت باید اجرای مورد نظر ما با سرمضراب طراحی شود.

به مثال های زیر توجه کنید:

بشنوید

بشنوید

یکی از قطعاتی که در آن از این نوع دو مضراب چپ استفاده زیادی شده، چهارمضراب شور می ساخته «اردوان کامکار» است که در نوار «ماهی برای سال نو» منتشر شده است. به قسمتی از نت و اجرای این قطعه توجه کنید.

این قطعه در این جا به دو شکل اجرا شده است؛ در مرحله نخست به صورت ساده از یک مضراب چپ استفاده شده و در مرحلۀ دوم از دوچپ. توجه کنید که هنگام استفاده از دومضراب چپ چقدر لحن کار عوض شده و کار شکل کامل تری به خود می گیرد.

اجرا با یک مضراب چپ

اجرا با دو مضراب چپ

چهار مضراب ابوعطای حبیب سماعی

به این چهارمضراب اثر حبیب سماعی گوش کنید و به حالات اجرایی و تزئینات و ریزه کاری های دست چپ کاملاً

توجه کنید.

همان طور که توجه کردید، در شیوه های قدیم سنتور نوازی به خصوص شیوه هایی که از مضراب لخت یا بی نمد استفاده می شود، نوازنده برای مهار صداهای اضافی ساز مضراب را شل تر در دست گرفته و ضربات ملایم تر بر روی سیم فرود می آیند و چون در شیوه های قدیمی تر دست چپ از قدرت اجرایی کمتری برخوردار بود، به همین خاطر در حین اجرا مضراب های اصلی توسط دست راست و مضراب های فرعی و تزئینات با دست چپ اجرا می شد.

همان گونه که در این اجرا توجه کردید دست چپ نت های زینت بسیاری را اجرا می کند که شکل تعمیم یافته همین نوع مضراب ها بعدها تحت عنوان دومضراب چپ، استقلال بیشتری یافت و در سایر شیوه ها نیز استفاده گردید.