کیوان پهلوان
در نقاره نوازی از چهار نوع طبل به نام های: طبل سرچاشنی، گاه بر گاه (گورگه، گورگ)، تخم مرغی و ساده (میانه) استفاده می‌شود. طبل سر چاشنی: طبلی کوچک و چدنی و دارای صدای زیر است که به عنوان طبل اصلی و در تمام مدت نقاره کوبی نواخته می‌شود. طبلی است که از زمان شروع تا خاتمه کرنا حتی به مدت یک ثانیه هم متوقف نمی گردد. تغییر سه حالت طبل‌ها به وسیله طبل سر چاشنی صورت می‌پذیرد به گونه‌ای که سایر طبل‌ها از طبل سرچاشنی تبعیت می‌کنند.
به کسی که این طبل را به صدا در می‌آورد «سرچاشنی زن» می‌گویند. طبل گاه بر گاه: این طبل موسوم به گَوَرگه می‌باشد. طبل نسبتا بزرگ، شبیه به سطل یا گلدان و از جنس فلز است. صدای آن بیش از سایر طبل‌ها می‌باشد به طوری که طنین صدای آن در صورت خشک بودن تا مسافت چندین کیلومتر شنیده می‌شود.
طبل تخم مرغی: این طبل کوچکتر از طبل گاه بر گاه بوده و از نظر صدایی بین گاه بر گاه و سر چاشنی قرار دارد.
طبل ساده: طبل کوچکی است که همزمان با طبل‌های گاه بر گاه و تخم مرغی نواخته می‌شود و صدایی شبیه به طبل تخم مرغی دارد. این سه طبل با حالت سرچاشنی یک در میان به طور متناوب نواخته می‌شوند.
مواقع نقاره نوازی
اکنون همه روزه به جز ایام سوگواری و ماه‌های محرم و صفر، دو نوبت پیش از طلوع و غروب آفتاب به مدت بیست دقیقه نقاره نواخته می‌شود. در جشن اعیاد نیز علاوه بر نوبت‌های معمول، دو یا سه نوبت به ترتیب یک سا
عت بعد از غروب و یک ساعت بعد از طلوع آفتاب نقاره نوازی می‌شود. همچنین در ماه رمضان یک نوبت در دو ساعت مانده به سحر و بعد از اتمام مناجات موذنان به مدت نیم ساعت نقاره سحر و یک ربع قبل از غروب آفتاب نقاره افطار نواخته می‌شود. در جشن نوروز و زمان تحویل ساعت نیز نقاره خانه مراسم اجرا می‌کند.
نوازندگان بنام
«احمد قوام شکوهی» قدیمی ترین نقاره زن حرم اما رضا (ع) بود که به مدت ۷۲ سال وظیفه نقاره زنی حرم امام رضا (ع) را بر عهده داشت. ایشان در ۲۲ آذر سال ۱۳۹۶ دار فانی را وداع گفت.
منابع
ساز شناسی / پرویز منصوری / انتشارات زوار / چاپ نهم / سال ۱۳۹۳
تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان / محمدرضا قصابیان / مجله مشکوه / سال ۱۳۸۲ / شماره ۸۰
نقاره خانه آستان قدس رضوی / سید علی اصغر شریعت زاده / مجله هنر و مردم / سال ۱۳۵۵ / شماره ۱۶۵ و ۱۶۶
سازهای نواحی کرمان / سید فواد توحیدی / مجله مقام موسیقایی / سال ۱۳۸۵ / شماره ۴۸
گروه کارشناسی ایران آنتیک
www.iranatiq.com
۱ نظر