عارف ساق خنیاگری از شرق ترکیه (۱)

در سال ۱۹۴۵ میلادی در شهر آشکاله (Aşkale) از توابع استان ارضروم (muruzrE) که در میان کوه ها واقع شده، به دنیا آمد. از حدود ۳-۴ سالگی که با پدرآسیابانش به آسیاب می رفت، با صداهای موزون آشنا شد. خود عارف ساق (ARIF SAĞ) در این باره چنین می گوید: “صدای آب، آبی که به پره های آسیاب برخورد می کرد، صدای گردش پره ها و ساییده شدن دو سنگ آسیاب و مخلوطی از این صداها به گوش می رسید و این صدای موزون را یک عنصر دیگر بر هم می زد؛ آن هم چوب کار کرده ای بود که نعل روی آن کوبیده بودند و صدای شق شق می داد. به این ترتیب صداهای موزون با یک ریتم منظم به گوش می رسید. شنیدن مدام این اصوات، انسان را به خیال و رؤیا می برد. درک موسیقی و ریتم از همان سالها شروع شد و من از آنجا سرم را به موسیقی مشغول کردم.”

آسیاب و صدای آب موافق طبع عارف ساق بود و نخستین ارکستر موسیقی برای او. در پنج سالگی نواختن نی چوپانی (Kaval) را آغاز کرد. در شش سالگی صدای گرامافون را شنید و در هفت سالگی در دُکّان کوماش دَدَه (Kumaş Dede) در شهر ارزنجان (Erzincan) با باغلاما (Bağlama) آشنا شد.

این دُکّان محل رفت و آمد و گردهمایی استادانی چون داوود سولاری (Davut Sulari)، عاشیق دایمی (Aşik Daimi)، علی اکبر چیچک (Ali Ekber çiçek)، عاشیق بیهانی (Aşik Beyhani) و عاشیق کمتر یوسف (Aşik Kemter Yusuf) بود و این استادان راهنمای خوبی برایش بودند.

در پانزده سالگی به استانبول سفر کرد و در “جمعیت” موسیقی آکسارای (Aksaray Musiki cemiyeti) شاگرد محمد نیدا تفنگچی (Nida Tüfenkçi) شد. این دور‌هی آموختن موسیقی برای عارف ساق به طور زیربنایی مهم بود و در شکل گیری شیوه نوازندگیش تأثیر بسزایی داشت.

سالهای دهه ۶۰ و ۷۰ برای او سالهای آموختن و تحقیق در موسیقی بود. این دوره در ترکیه از نظر حرکتهای اجتماعی و سیاسی و انعکاس این جنبشها در هنر و بخصوص موسیقی دارای اهمیت فراوان است. در همین سالها شرکتهای ضبط و پخش صفحه شروع به فعالیت جدی تر کردند. عارف ساق در سال ۱۹۶۳ اولین صفحه گرامافون خود را با نام (Gafil Gezme Şaşkin Bir Gün Ölürsün) منتشر کرد.

در سال ۱۹۶۵ به عنوان نوازندهی باغلاما در رادیو استانبول مشغول به کار شد. در ادامهی فعالیتهای اجتماعیْ ضبط و انتشار صفحات گرامافون را ادامه داد.

در مدت تقریبی ۲۰ سال، ۵۴ صفحه گرامافون منتشر کرد که موجب شهرت و درخشش او شد. با انتشار این صفحات گرامافون و ساخت حدود ۲۰۰ آهنگ ( Beste) نوازندگان باغلاما با اجرای ساخته های او حمایت و تأیید خود را نشان دادند.

از لحاظ سبکشناسی اغلب این آثار در سبک آرابسکـ فانتزی (Arabesk-fantazi) قرار می گیرند. در عین حال این آهنگها حاوی موتیف های محلی و نیز بازتابی از موسیقی مردمی (Halk) هستند.