«امیر بحر آواز»؛ به یاد استاد رجبعلی امیر فلاح (۱)

نسیم خوش مضراب و دریای موسیقی
عشق بی یار مُهَنّا نبود، یار کجاست؟ این مصراع را حنجره ۹۵ ساله پیر آواز و صیاد احوالات سوخته حالان، جاودان یاد رجبعلی امیری فلاح طوری خوانده در این آلبوم که انگار تمام زندگی سراسر شیفتگی و عاشقی و مشقت هایش را در آن بیان کرده و حالا وصف حال ماست. به برکت وسایل ضبط و رادیو چند دقیقه ای از آن روزگاران خوش را که در کنار یار وفاداری چون او سپری کردیم، باقی مانده و آبی است افشان بر خاطر سوخته ما در این سال های برهوت آینده که کم آن رفته و بیش آن باقی است! طی این سال ها چه درضبط و چه در رادیو و چه درصحنه و چه در حضور، سنتور رضا مهدوی با صدای آن پیر دانا دل، حالی یافته که با دیگرانش نشنیده و نبوییده ایم.

این مایه لطف مصوت از برکت همنفسی با آن شجر تناور و آن سایه سر است که به روزگارانش، مهری نشسته در دل و بیرون نمی‌توان کرد «حتی به روزگاران» رضا مهدوی در آن روزها در آغاز راه کارورزی و پختگی بود ولی شوری آتش زا داشت و احوالی چون آبشاران خروشان که در کنسرت‌ها و در بداهه‌نوازی‌های مجلسی غوغا می‌کرد و هوای پیرامونش را از طرب و طراوت می آکند.

بیست سال گذر عمر و تحمل فرسودگی‌هایِ کار فراوان آتش او را به خاکستری گرم‌تر از اخگر نشانده، آهستگی‌های عمیق، جای آن بارانِ مضراب‌های بی‌محابا را گرفته است؛ اگرچه گاه‌گاهی گریزی چابک در صحنه به یاد آن روزگاران می‌زند و عیان می‌کند که هنوزش آب در جویِ جوانی است ولی حال و هوایی دیگر و امیری فلاح دیگری باید که دوباره آن شور را برانگیزد و… چه هاست در سر این قطره محال اندیش؛ این آواز استادانه همراه با آن سنتور خوش کوک و پرطنین در مخالف سه‌گاه را می‌شنویم تا مصداقی درخشان از اتحاد حنجره و مضراب را دریابیم بعد از بیست سال که این را می‌شنوم به رضا مهدوی گفتم: «ساز تو همیشه کوک است ولی حنجره این پیر کهنسال از ساز تو کوک تر بوده است. گویی تویی که از او صدای درست را می‌گیری نه او از تو.» تصدیق می کرد و نگاهش ساکت و دلتنگ بود.

همین همصدایی خوش کوک و متحد را در شیار مربوط به آواز بیات اصفهان می‌شنویم. روش خوانندگی امیری فلاح آمیزه‌ای گوارا از خوانندگانِ قدیم با شاخص قمرالملوک وزیری و سلیمان امیرقاسمی و رضا قلی ظلی، رنگ گرفته از احوالات لطیف درونش بود و در همصدایی با مضراب‌های جوان رضا مهدوی ترکیبی را می‌آفرید که توصیف آن آسان نیست، و لذت بردن از آن وابسته است به این که به آن فرهنگ و موسیقی تا چه حد باور و انس داشته باشیم و چقدر خاطرمان به آن احوالات متعلق باشد.