سوده مفیدی
مقدمه
یک سازساز برای خلق ساخته خود، پیش از هر چیز و در اولین قدم نیازمند طرحی مناسب است؛ الگویی که اصول طراحی و سازسازی در آن رعایت شده باشد. این اصول به سازند کمک خواهند کرد تا در هنگام اجرا و ساخت ساز با موانع کمتری مواجه شود و در نهایت اثری را خلق کند که علاوه بر ویژگی های هنری، دارای ساختاری علمی نیز باشد تا قدرت ماندگاری بیشتری به ساخته ببخشد.
یک الگو اولین قدم برای ساخت ساز محسوب می شود و مانند اولین آجری است که برای ساخت بنا درنظر گرفته می شود، برای ساخت بنایی اصولی باید اولین خشت را به درستی قرار داد و برای ساخت ساز و همگام شدن با پیشرفت های علم سازسازی در دنیا، ما نیز بهتر است اصول علمی، مشترک و ثابت شده را رعایت کنیم.
این اصول گرچه در پاره ای موارد ساده به نظر می رسند اما در نتیجه و سرنوشت اثر سهمی تعیین کننده خواهند داشت.
بررسی الگوی عشقی بر اساس کتاب «روش ساختن سه تار»
در مقاله ای که پیش رو دارید، قصد داریم طرحی را از کتاب «روش ساختن سه تار» به قلم ناصر شیرازی را مورد بررسی قرار دهیم.
لازم به ذکر است که این کتاب از معدود آثار مکتوب در این زمینه می باشد و تنها اثر مکتوب است که در دسترس عموم قرار دارد و به همین جهت اثری ارزشمند محسوب می شود، نویسنده با تلاشی خستگی ناپذیر سعی کرده تا راه را برای دیگر علاقه مندان هموار سازد.
اولین الگو مربوط به طرحی از سه تارهای محمد نوایی معروف به عشقی (۱) است و آنالیز آن توسط نرم افزار اتوکد که یک نرم افزار کاربردی در زمینه نقشه کشی و بررسی نقشه ها می باشد انجام می گیرد.
در اولین قدم برای داشتن طرحی دقیق، رعایت دو نکته ضروری به نظر می رسد، اول پایبندی و رعایت دقیق اندازه های درج شده است چرا که در غیر این صورت اجرای طرح با مشکلات جدی مواجه می شود. دوم رسم الگو بوسیله خطوطی با حداقل ضخامت و البته ضخامتی یکنواخت است، چراکه در غیر این صورت، خود می تواند باعث بروز خطا در اندازه گیری و بوجود آمدن مشکلاتی متفاوت شود که در هنگام ساخت قالب خود را آشکار می سازد.
در این طرح، زمانی که موارد فوق را مورد بررسی قرار می دهیم متوجه عدم رعایت نکات می شویم، به گونه ای که اندازه های درج شده با الگو مطابقت نداشته و ضخامت بیش از اندازه و البته ناهماهنگ آن نیز باعث تشدید این عدم تطابق می شود.
پی نوشت
۱- محمد عشقى نوایى، فرزند رضا، در سال ۱۲۸۵ متولد شد و پس از علاقه مند شدن به صدای کمانچه به ساخت آن به صورت تجربی و بدون استاد پرداخت. وی هفت سال نزد سید جلال، سازنده بزرگ سه تار آن عصر به آموختن سه تار سازی پرداخت و پس از درگذشت استادش به کارگاه آقا ضیاء رفت و هفت سال نیز در این کارگاه، ساخت تار و ویولون را تجربه کرد. عشقی در سه تار سازی به سطحی از مهارت رسید که سازهایش مورد تایید اساتید زمان قرار گرفت. وی در سال ۱۳۵۰ به دعوت داریوش صفوت به مرکز حفظ اشاعه موسیقی آمد و مدتی در آنجا به آموزش ساز سازی پرداخت.
در سال ۱۳۶۶ سیل ویرانگری در تهران کارگاه او را که نزدیک رودخانه بود را ویران کرد و این سازساز برجسته را دچار مسدومیت کرد. آسیب های جسمی و روحی این حادثه باعث درگذشت او در همین سال شد.
امروز تار ها و سه تار هایی با الگو های مختلف از محمد عشقی موجود است.
۱ نظر