گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

وضعیت موسیقی ایران قبل از ورود اعراب (۹)

فارابی

بزرگ ترین فیلسوف این دوران است که در همه ی علوم سرآمد بود. او را بزرگترین دانشمند قرون وسطی جهان اسلام نامیده اند. او مفسر آثار ارسطو بود و به گفته ی خودش سماع طبیعی ارسطو را چهل بار خوانده است. حتی نسخه ای از کتاب النفس ارسطو یافت شده که در آن فارابی با خط خودش نوشته که این کتاب را صد مرتبه خوانده است. ارسطو را معلم اول و فارابی را معلم دوم یا معلم ثانی می نامند. فارابی درباره ی پرده های عود و گام تنبور خراسانی تحقیقات گسترده ای را انجام داده است چنان که دکتر مهدی برکشلی می گوید، پرده بندی تنبور خراسانی برابر گام فیثاغورث است.

فارابی نظریه های بسیار ارزشمندی در زمینه ی موسیقی علمی بیان کرده
که مثنوی هفتاد من کاغذ می طلبد و در حیطه ی پژوهشی این مجموعه جای نمی
گیرد. مقام های دوازده گانه ی عشاق، نوا، بوسلیک، راست، عراق، اصفهان،
زیرافکند، بزرگ، زنگوله، رهاوی، حسینی و حجاز که قبلا از آنها نام برده شد

معروف به مقام های فارابی هستند.

از آثار فارابی می توان موسیقی الکبیر، احصاءالعلوم، المدخل الی صناعه
الموسیقی، فی الاحصاءالاایقاع، کلام فی النقله مضافاً الی الایقاع را نام برد.

ابوالفرج اصفهانی

الاغانی مشهورترین اثر اوست. ابوالفرج برای این کتاب نزدیک به پنجاه سال
زحمت کشید و آن را در ۲۱ جلد نوشت. سایر آثار او عبارتند از
القیان، لعماءُالشواهر، مجرد الاغانی، الحاثات.

ابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف خوارزمی

اثر معروف او مفاتیح العلوم نام دارد. فارمر معتقد است خوارزمی با خلق این اثر
قفل نظریه های موسیقی را گشوده است. در این کتاب همه ی دانش های آن زمان
ذکر شده است.

الکندی

از دیگر موسیقیدانان این دوره است که می توان ازآثار او به فی خبر تالیف
الالحان و فی اجزاءخبریه الموسیقی اشاره کرد.

غزنویان

غزنویان علاقه ی وافری به هنر و موسیقی داشتند. سلطان محمود اقدام به جمع
آوری آثار تاریخی نمود زیرا علاقه ی زیادی به داستانهای کهن و اساطیری
ایران داشت و همیشه این سودا را در سر می پروراند که اثری جامع و کامل
گردآوری کند و هدفش پرورش زبان فارسی بود. سلطان محمود دستور به جمع
آوری حکایتهای باستانی داد. وقتی حکایات و داستانها جمع آوری شد سلطان
محمود به دنبال شاعری توانمند گشت که این آثار ارزشمند را به نظم در
آورد. ابتدا به عنصری این پیشنها را داد ولی او نپذیرفت و فردوسی بزرگ را
معرفی کرد. چنین بود که شاهنامه ی جاودان پس از سی سال رنج و مشقت
فردوسی آفریده شد.

ابن سینا

بوعلی به تحصیل علم طب که بسیار مهم و ارزشمند آن زمان بود پرداخت و
توانست بیماری سخت امیر نوح بن منصور سامانی را معالجه کند. بدبن ترتیب در
دربار ارج و منزلت یافت و بسیار مشهور شد. پس از برکناری سامانیان بخارا را
ترک کرد و عازم خراسان، گرگان، همدان و بالاخره اصفهان شد. سلطان محمود به
شیعه بودن ابن سینا پی برده بود و در صدد نابودی او برآمد. به همین دلیل ابن
سینا مجبور شد دفعات مکرر از ترس گزند سلطان محمود مهاجرت کند و به
سرزمین دیگری متواری شود.

وی سه کتاب در مورد موسیقی دارد؛ کتاب
الشفا، النجاه و دانشنامه ی علایی که به زبان فارسی است. کتاب النجاه خلاصه ای
از کتاب الشفا است و دانش نامه ی علایی برگزیده ای از النجاه است. بوعلی در
اواخر عمرش دارایی هایش را به تهیدستان بخشید و در واپسین لحظات عمرش
چنین گفت:مردیم و آنچه با خود بردیم این است که دانستیم که هیچ ندانستیم.
شهرت زیاد بو علی سینا در زمینه های طب؛ فلسفه، هندسه و… باعث شد که او
را شیخ الرییس لقب دهند.

ابوالفضل زنده بودی

ابوالفضل زنده بودی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است