به وسعت دنیا (۲)

آواهایى از بهشت
هائیتى املین میشل در هائیتى و فرانسه مدت ها است که به عنوان خواننده مطرح پاپ و آهنگساز معروف است. او صدایى نرم و انعطاف پذیر دارد و از لحاظ موقعیت اجتماعى بسیار بالا است. آلبوم هشتم او “Rasin Kreyol” نام دارد. در این مجموعه او راجع به نگرانى ها و آرزو هاى خود براى کشورش هائیتى آواز خوانده است. این اثر با یک ارکستر مجلل و باشکوه پاپ به اجرا درآمد. او در به کار گیرى ریتم ها از قوانین موجود در سراسر کشورش بهره جسته است. میشل فانک مدرن را با قدرت خارق العاده خود با موسیقى مهار نشدنى کارناوال و «رارا» ادغام کرده است. پیام اصلى او رسیدن به زندگى با آرامش است و در این راه وو دو دریم بیت (نوعى فلوت) و صداى درخشان آن به کمکش آمده و به زیبایى ایده آل هایش را نشان مى دهد.

•هند

در موسیقى هندى چه سبک بلوز و چه در راگه هایشان (انواع موسیقى سنتى آن) وجود نت هاى بین پرده ها ضرورى است. بنابراین سیتار در موسیقى آنها جزء جدانشدنى به حساب مى آید. دباشیش بهاتاچاریا در مجموعه «سیتار کلکته» سه سازى را مى نوازد که خود آنها را ساخته است. یکى از آنها یک نوع یوکه لیلى گردن خالى (نوعى ساز با چهار سیم که در هاوایى رواج دارد) است، دیگرى یک سیتار ۱۴ سیمه و سومین آنها یک گیتار با ۲۲ سیم است که تعدادى از آنها با هم هارمونیک (هم نوا) هستند. ساختار آهنگ ها و ریتم هاى آنها از موسیقى شمال و جنوب هند چیزهایى دارد و به سبک راگه هاى سنى با ملودى هاى آهسته و تامل برانگیز شروع شده اما ناگهان با نواختن طبله ها (دو طبل کوچک کنار هم) ریتم آن تند مى شود.

•ایران

در موسیقى سنتى ایران ملودى هاى باشکوه بسیارى وجود دارند که بسیار هم با احساس اند. در موسیقى این کشور بداهه نوازى بسیار رایج است. یک گروه چهارنفره از اساتید بنام ایرانى در آلبومى به نام «فریاد» به هنرنمایى پرداخته اند. این هنرمندان عبارتند از: کیهان کلهر نوازنده کمانچه، حسین علیزاده نوازنده تار، محمدرضا شجریان استاد آواز و پسر او همایون شجریان آواز و تمبک. این مجموعه ضبط شده از یک کنسرت زنده است و بسیار مسحور کننده و خارق العاده بوده است. تشویق هاى تماشاگران که در انتها ضبط شده نشان دهنده احساس و هیجان بسیار آنها است. ملودى هاى سازى با آواز ترکیب شده اند و موسیقى محزون و در عین حال تامل برانگیزى را خلق کرده اند. بعد از آنکه موسیقى به اوج خود مى رسد، مجدداً به ملودى هاى موقر بازمى گردد و سپس دوباره از نو اوج مى گیرد. این کار خیلى در موسیقى سنتى ایران رایج نیست.

•لهستان

آهنگ هاى سنتى لهستانى با آواز هاى مقطع و همراهى ویولن هاى مخصوص شان پایه رپرتوار گروه «وارسا ویلیچ» است. آنها با وجود استفاده غیربرقى و تا حدودى ابتدایى مانند طبل هاى دستى، نوعى سنتور کوچک (دیلکیمر)، ویولن ها و ویولنسل، سبک و احساس آهنگ هاى مدرن را تداعى مى کند. در آلبوم “Uprooting” آنها از امکانات ضبط استودیویى بهره جستند. آنها با استفاده از تکنولوژى جدید صداى اسرارآمیز و در عین حال وزوزگونه سازهاى کوبه اى آهنگ هایشان را تقویت کرده اند.

•پرتغال

نظام دیکتاتورى پرتغال تا اواخر دهه ،۱۹۷۰ فادو (نوعى موسیقى سنتى حزن انگیز پرتغالى) را از لحاظ اجتماعى و سیاسى بسیار گرامى مى داشت. بعدها کمتر به این موسیقى توجه مى شد، تا این که نسل جدید خوانندگان، شیوه حزن انگیز و احساساتى فادو را با صداى گیتار پرتغالى ادغام کردند. با این روش فادو احیا شد. خوانندگان جوان در اجراى فادو از همان سازهاى سنتى و غیربرقى استفاده مى کنند. اما پارامترهاى آن را گسترش داده اند. در مجموعه “the Rough guid to Fado” فادوهاى نسل جدید و گذشته کنار هم قرار داده شده اند. ارکستراسیون هر دو شبیه به هم ولى در آهنگ هاى جدید محدودیت هاى آهنگساز نسبت به قبل کمتر شده بود. آناموریا خواننده جوان فادو، صداى آلتوى گرفته اى دارد که او را از رقیبانش متمایز مى کند. آلمیریا رودریگز صدایش از او بالاتر است و ملکه آواز حزن انگیز جهان است. او در سال ۱۹۹۹ درگذشت. آهنگ هاى موریا شامل “Guarda _me avida na Mao” (زندگى ام را در دستت بگیر) و آهنگ هاى غنایى است، هرچند در آغاز موسیقى او گونه محزون و پر از رنج فادو را دارد ولى ناگهان به موسیقى شاد و فرح بخشى تبدیل مى شود.

•ریژو

ریژو جزیره اى است که در اقیانوس هند بین ماداگاسکار و مارتیس قرار دارد و دپارتمان فرانسه بر آن نظارت مى کند. فرهنگ آنها آمیخته اى است از فرهنگ فرانسوى هاى مقیم آن کشور، اسلاوها و آفریقایى ها و مهاجران هندى، چینى و مالزیایى. مردم آنجا بیشتر افراد یاغى و دزد دریایى هستند. موسیقى رنه لاکایله در آلبوم “Mapou” منعکس کننده تمام اینها است. در این مجموعه با ریتم شش ضربى آکاردئون و یوکه لیلى نواخته مى شود که صداى طربناک و گوشخراشى دارد. او در ملودى ها و ترانه هایش مى خواهد که از هرچه سبک او را شبیه به ترانه هاى فرانسوى مى کند، دور باشد. لاکایله مدتى است که در آثارش به جاى ساکسیفون و گیتار برقى که قبلاً استفاده مى کرد، سازهاى کوبه اى را مورد توجه خاصى قرار داده است. موسیقى او یک نوع موسیقى مجلسى روستایى است و در آوازهایش راجع به ماهیگیرى، آشپزى، ریتم و رم (نوعى نوشیدنى الکلى) صحبت مى کند.

•آفریقاى جنوبى
موسیونرها زمانى که وارد آفریقاى جنوبى شدند متوجه موسیقى و آوازهاى سنتى محلى خارق العاده آنها شدند که شبیه به سرودهاى مذهبى بودند. آنها از ترکیب این موسیقى با سرودهاى مذهبى خودشان سبک جدیدى از موسیقى را به وجود آوردند که نه تنها در آفریقا، بلکه در تمام جهان و براى تمام نسل ها جذابیت فراوان دارد.گروه کر سوتو، گروهى متشکل از ۲۶ خواننده کلیساى اطراف سوتو است که بسیار جسورانه و در عین حال موشکافانه و دقیق انتخاب شده اند. آلبوم آنها «آواهایى از بهشت» نام دارد. و چند آهنگ آشنا به زبان انگلیسى و در پایان هم چند قطعه پاپ دارد. در بیشتر این آلبوم صداى آواز را به تنهایى مى شنویم و در بعضى مواقع سازهاى کوبه اى با آن همراهى مى کنند.

•ترکیه

در دهه ۱۹۶۰ قبل از این که موسیقى جهان جایگاه فعلى خود را به دست آورد آثار هنرى بى نظیرى مانند: «چگونه همسر خود را سلطان کنید؟» (یک باله) خیلى مورد استقبال جهانیان بود. این آلبوم به تازگى تجدیدچاپ شده است. و خواننده مطرح ترک کورک باس در آن آواز خوانده است، البته تنها در یک بخش آن. اما این حقیقتاً نوار خیلى خوبى است و در آن مصطفى کاندیرالى، کلارینتیست ترک، هنرنمایى کرده است. او رهبر یک گروه ترک با نشاط و سرحال است. یکى از آهنگ هاى این آلبوم یک سوییت جالب است که ۱۷ دقیقه از این مجموعه را به خود اختصاص داده است.

• زیمبابوه

توماس راکفیمو یکى از پیشگامان موسیقى راک زیمبابوه است که آهنگ هایى با گیتار برقى و پیانو اجرا مى کند. او همچنین سخنگوى مردم بود، در انقلابى که باعث سرنگونى قوانین اقلیت سفیدپوستان شد، او بسیار به تندى به انتقاد حکومت دیکتاتورى کشورش پرداخت و پس از آن به اورگون تبعید شد. در صداى او قدرت آرامش بخشى موج مى زند. از دهه ۱۹۸۰ در گروه او پیانو و گیتار برقى با هم همراه شده اند. آخرین کار استودیویى او آلبوم «بلند شو» است که فعلاً تنها مى توان آن را از سایت www.calabashmusic.com دانلود کرد. او مقدمه جالبى براى موسیقى اش انتخاب کرده است. البته بعضى از قسمت هاى آن خسته کننده اند. اما اگر کسى که آن را دانلود مى کند آنها را انتخاب نکند یک مجموعه بسیار جالب خواهد داشت.

روزنامه شرق