موسیقى رنگ ها (۱)

یادداشتى بر زندگى موسورگسکى و «تابلوهاى یک نمایشگاه»

مدست پترویچ موسورگسکى (Modest Mussorgsky) در ۲۱ مارس سال ۱۸۳۹ در اوکراین به دنیا آمد. اولین معلم او در موسیقى مادرش بود که به او پیانو آموخت ولى کمپوزیسیون را تقریباً به حالتى خودآموز فرا گرفت. در اتوبیوگرافى او آمده است که از زمان کودکى علاقه شدیدى به داستان هاى فولکلوریک روسى داشته و با شنیدن آنها در ذهنش آهنگ مى ساخته است.

موسورگسکى در یک خانواده ثروتمند بزرگ شد و در دوران جوانى به خدمت ارتش رفت. اما پس از مدتى تحت تاثیر میلى بالاکیرف ارتش را رها کرده و به گروه موسیقى ۵ نفره روسیه پیوست. در قرن نوزدهم همزمان با انقلاب فرانسه احساسات ناسیونالیستى رونق یافت و مکتب موسیقى رمانتیک این احساسات میهن پرستانه را هرچه پرشورتر کرد. ناسیونالیسم تاثیر زیادى بر موسیقى گذاشت.

آهنگسازان مکتب رمانتیک از آن پس بیشتر از رقص ها و آهنگ هاى عامیانه بهره گرفتند، اپراها بیانگر تاریخ، افسانه ها و چشم اندازهاى وطنشان شده بود. زمانى احساس مى کنیم یک موسیقى متعلق به یک کشور خاص است که سنت هاى مردم آن کشور هم در آن شنیده شود و موسیقى در آن زمان به این حالت درآمده بود و این آنچنان احساسات شنوندگان را بر مى انگیخت که گاه آنها تظاهرات مى کردند.

بنابراین بعضى از دولت ها آهنگ هاى تعدادى از آهنگسازان را تحریم کردند. در این زمان در روسیه موسورگسکى، کرساکف، بورودین و دربوهم دوژاک آهنگ هاى ملى مى ساختند. در روسیه یک گروه موسیقى ۵ نفره تشکیل شد که اعضاى آن را ۵ تن از جوانان روس تشکیل مى دادند، جالب آنجا است که فقط در میان آنها یک نفر به صورت حرفه اى موسیقى کار مى کرد و او میلى بالاکیرف (۱۹۱۰- ۱۸۳۷) بود.

بشنوید بخشی از تابلو های نمایشگاه برای پیانو ساخته موسورگسکى

دیگر اعضاى گروه عبارتند از: مدست پترویچ موسورگسکى (۱۸۸۱- ۱۸۳۹) کارمند دولت، نیکولاى ریمسکى کرساکف (۱۹۱۸- ۱۸۳۵) افسر نیروى دریایى، الکساندر بورودین (۱۸۸۷- ۱۸۳۳) شیمیدان و سزار کویى (۱۹۱۸- ۱۸۳۵) افسر نیروى دریایى.

آنها در دهه ۱۸۶۰ شروع به کار کردند و در ابتدا آنها به نقد و بررسى آثار یکدیگر مى پرداختند. اعضاى این گروه تمام تکنیک هاى سنتى آهنگسازان آلمان، ایتالیا و فرانسه را قبول نداشتند و در آثار خود از موسیقى محلى روسیه هم استفاده مى کردند.

بناى این نوع موسیقى مبتنى بر مدهاى کلیسایى است که در آن از وزن هاى غیر رایج پنج ضرب (مانند پنج چهارم) استفاده مى شود و تغییر وزن در آهنگ هاى آنها مشهود است.