گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به «اینک از امید» (۴)

در بیت بعدی باز به اصفهانک می رسیم ولی اینبار با ایست روی درجه ششم اصفهان و در نهایت فرود به ماهور. این تغییر مدها می تواند نشان دهنده تسلط بالای آهنگساز اثر بر روی موسیقی دستگاهی ایران باشد. در بیت بعدی یک تغییر مد دیگر روی می دهد که اینبار جسورانه تر از دفعات گذشته است. اینبار از روی نت شاهد ماهور با تغییر پرده ها، نوایی ساخته می شود که همخوانی خوبی با شعر دارد و باز نشاندهنده هوشمندی آهنگساز در استفاده از خصوصیات موسیقی دستگاهی ایران است.

در ادامه با مصرعی برخورد می کنیم که باز اشکال پیوند شعر و موسیقی واضحی دارد: «… از نور شعله برخوری»، فرکانس بالا روی «خو» است.

پس از پایان این بیت باز فرود به ماهور شنیده می شود(هرچند این شکل از «هرارکی»، شباهت بیشتری به راست پنجگاه دارد.)

خصوصیات چند صدایی:

این تصنیف نیز مانند تصنیف «شور اشتیاق» در ابتدا اونیسون است و به جز نت های کشیده کمانچه روی ضرب های قوی و بعد از آن اجرای فاصله سوم موازی با خط ملودی، هیچ ترفند چندصدایی ندارد. در آخرین جمله سنتور یک آرپژ کنترپوانتیک را در همراهی ارکستر اجرا می کند. جمله بعدی همراه با بخشهای ملودیک موازی است که بسیار ضعیف نوشته شده است و گاه به صورت اشتباهاتی خود را نمایان می کند.

زیر صدای خواننده، باز ارکستر (با اینکه امکان نوشتن چند صدایی های خوبی بوجود می آید) اونیسون می شود. در جواب بخشی که آواز می خواند با یک کنترپوان ساده مواجه می شویم که بیشتر با همان روش کلیشه ای و ساده که در این آلبوم بارها شنیده ایم تزئین شده است: دو ملودی با رعایت اشتراک در آکسانهای قوی و نیمه ضعیف میزان، دو صورت مختلف از یک ملودی را اجرا می کنند.

در دو جمله بعدی نیز همان روش به صورتی ساده تر دنبال می شود که اینجا بیشتر به پدال گیری های موقتی می ماند تا کنترپوان نویسی. در ادامه صدای خواننده را می شنویم که به تکرار یک جمله روی صدای خود بوسیله میکس استودیویی می پردازد که این روش هم باعث بوجود آمدن یک چندصدایی ساده می شود.

جمله های بعدی به طور کلی اونیسون است تا اینکه در جواب «… ای ساقی باقی درآ» ناگهان جمله های ملودیک همزمانی شنیده می شود که دارای دیکورد است و این چند صدایی نیز به سرعت متوقف می شود. این بخش از چند صدایی تصنیف را باید ضعیف ترین ترفند چند صدایی آهنگساز در این آلبوم به شمار آورد.

در جمله های بعدی تا بخشی که به «…روشن شود از این سرا هم آن سرا» می رسیم، کلا چندصدایی نمی شنویم. البته در جواب این بخش هم یک حرکت موازی ملودی از کمانچه می شنویم که بی ارتباط با جمله های گذشته است آنچنان که گویی نوازنده، خود این جمله را به صورت ذوقی نواخته است.

در ادامه باز تکرار بخش آواز را با صدای خواننده به صورت میکس شده می شنویم که به خاطر کمبود نغمه های همزمان، به چندصدایی قابل توجهی نمی رسیم.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است