گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

چگونه سکوت مرگ را یادآوری می کند (۵)

قاعده ی هارمونیک ها خلاص شود ودر عین حال می دانیم که صدای خالص از دامان طبیعت گرفته می شود و پس از پالایش و فیلتر به دست ما نمی رسد، این امکان به وجود می آید، زمانی که صدا از دستان ما خارج می شود و مجدداً به دامان طبیعت باز می گردد ،به حیاتش ادامه می دهد. سؤال این جاست که در چنین شرایطی چگونه می توان پذیرفت که “سکوت” (Silence) اثر جان کیج (John Cage) در اتمسفر “۳۳:′۴ اش خالی از صدا بوده است؟ موسیقی کیج موسیقی طبیعت و انسان است، موسیقی ماندگار است؛ چرا که از مجموعه صداهای موجود در طبیعت استفاده می کند.

او زمانی که قصد خلق اثرش را دارد پیشنهاد ترکیب آن ها را می دهد و زمانی که انسان و صدا را به خود واگذار می کند، باز صدا وجود دارد و به شنونده می گوید خودِ او (شنونده)، بی آن که بخواهد، عامل حیات و زنده ماندن صدا خواهد بود.

کیج صدا را از طبیعت می گیرد و به طبیعت باز می گرداند. زمانی که صدا در اختیار او قرار می گیرد، آن را به گونه ای نمایان می سازد که زاییده ی خودش است. کیج صدا را آرایش نمی کند. همان گونه که هست به رؤیت ما می رساند، با این تفاوت که او می کوشد آن را برای ما معنی کند و این کار را به خوبی انجام می دهد.

زمانی که صدا در کنار ماست به درک و حضورش پی نبرده ایم. اما زمانی که کیج کنار آن صدا قرار می گیرد، تازه متوجه حضور صدا خواهیم شد و این برخورد و نگرش نسبت به صدا، سبب می شود تا در هر موقعیتی صدا دوران جاودانگی و حیاتش را در هر زمان با ما طی کند. پرسش این جاست که در چنین شرایطی آیا صدا خواهد مُرد و آیا سکوت می تواند مرگ را یادآوری کند؟ آیا صدا اجازه می دهد سکوت پدیدار گردد؟

بسیاری از آهنگ سازان عصر کیج و پس از او، سکوت را بخشی از شنود مخاطب خود به حساب می آورند و حتا گاه نَفَس مخاطب خود را به سکوت پیوند می زنند. با همین تصور، پیر شیفر (Pierre Schaeffer) و ژاک پولن (Jacques Poulenc) دستگاهی برای تولید صدا به وجود می آورند؛ دستگاهی که می تواند دینامیک را به یک صوت گسترده و متراکم تبدیل کند و این عمل را آن قدر ادامه می دهند و صوت آن قدر متراکم می گردد که مخاطب سکوت را فرا می خواند و در این لحظه سکوت پر است از صداهایی که می خواهد بشنود یا نشنیده است.

در صورتی که مجری قصد اجرای پیوسته و بی محابای آن صوت متراکم را داشته باشد و سکوت را به مثابه مرگ در نظر بگیرد، در پی نوسان های سینوزویدی (Synosoid) خواهد گشت و در پی آن نوسان های دوم، سوم، چهارم و … را به وجود خواهد آورد. هر یک از منحنی های سینوزویدی برحسب اندازه ی طول نوار مغناطیسی و برحسب سرعت چرخش نوار انجام می گیرد و به این صورت، صوت ها بایگانی می شوند و به کمک ضبط صوت های همزمان به گونه ای فراهم می شوند که صوت ها ساکن شوند و نتیجتاً سکوت، برآمده از دنیای پیرامونمان خواهد بود.

پیر شیفر روش دیگری برای درک و شنود موسیقی پیشنهاد می کند. او معتقد است که موسیقی انسان شناختی است و همواره دست نیافتنی و نا روشن مانده است. نگرشی در میان قرن بیستمی های موسیقی وجود دارد که معتقدند از آن جا که انسان موجودی اسرار آمیز و همچنین معمایی ناشناخته است، به همین سبب صدا و حیات آن را نه تنها تحت اختیار خود (انسان) می داند، بلکه معتقد است مرگ آن نیز به خواست انسان عملی خواهد بود.

در این میان پیر شیفر جزو آن دسته از موسیقی دانانی است که می کوشد به قدرت بیان اصوات ضبط شده و ارزش صوتی آن ها پی ببرد و مستقل از منشأ آن صوت و مولدی که آن را تولید می کند، به آن توجه نشان دهد. او سعی می کند با دقت بسیار بالا و با تجربه های شخصی اش سبب ترقی صوت موسیقایی گردد.

در بسیاری از کارهایش انبوهی از صداهای ضبط شده و همچنین صداهایی را که از ماهیت اصلی خود خارج شده و تغییر ماهوی داده اند، گردآوری کرده و با توسل به تکنیک مونتاژ و دستکاری کردن شان، صوت را از خاستگاهش جدا می کند و با تقویت جنبه ی روایت گونه اش به حیات صوت کمک می کند.

پیمان سلطانی

پیمان سلطانی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است